نشریه حقیقت شماره ۷۱

علم و انقلاب

درباره‌ی اهمیت علم و به کاربست علم در بررسی جامعه، سنتز نوین کمونیسم و رهبری باب آواکیان

مصاحبه ای با آردی اسکای بریک. نشریه‌‌ی انقلاب. ۲۰۱۵

در اوایل سال ۲۰۱۵ نشریه ی «انقلاب» مصاحبه ای با آردی اسکای بریک داشت. این مصاحبه که طی چند روز انجام شد طیف گسترده ای از مسایل را در برمی گیرد. آردی اسکای بریک تعلیمات حرفه ای خود را در رشته های محیط زیست و بیولوژی تکاملی گذرانده است. وی از مبلغین سنتزنوین است که توسط باب آواکیان تکامل یافته است. در میان آثار وی می توان از دو اثر زیر نام برد: علم فرگشت و افسانه ی آفرینش: واقعیت چیست و چرا دانستن آن مهم است ؛ از گام های نخستین تا جهش های آینده، رساله ای درباره ظهور انسان، سرچشمه ی ستم بر زن و راه رهایی. گزیده ای از این مصاحبه در مورد «دیالوگ میان باب آواکیان و کورنل وست» برای اولین بار در فوریه ۲۰۱۵ انتشار یافت. (این مصاحبه به مرور در شماره های مختلف نشریه‌ی حقیقت منتشر خواهد شد. در زیر بخش اول را می خوانید.)

رویکرد علمی در بررسی جامعه و تغییر جهان

 سوال: در مورد علم و متد علمی صحبت کنیم. سوال تحریک آمیزی طرح کنم: رابطه ی میان علم با درک جهان و تغییر آن چیست؟ توضیح کوتاهی در مورد پیش زمینه ی این سوال بدهم. برخی از مردم، از جمله بسیاری از دانشمندان علوم طبیعی معتقدند نمی توان و نباید رویکردی علمی در تحلیل از جامعه یا «جهان اجتماعی» و تغییر آن اتخاذ کرد. سوال من این است: چرا این نظریه غلط است، رابطه ی میان علم و روش علمی در فهم جامعه و جهان و تغییر آن چیست؟

آردی اسکای بریک: سوال مهمی است. زیرا همان طور که گفتید بسیاری از دانشمندان علوم طبیعی که در رابطه با جهان طبیعی (زیست شناسی، نجوم، فیزیک و غیره) روش های علمی را به دقت و سواس به کار می برند وقتی در مورد جامعه (یعنی، مشکلات جامعه، سازمان‌دهی فعلی جامعه و غیره) صحبت می کنند یک باره روش علمی شان را کنار می گذارند! بسیاری از آنان به انواع و اقسام استدلال های پوپولیستی دست می یازند، حرف های مبهم در مورد «اراده‌ی مردم» یا در باره‌ی انتخابات می زنند و به استدلال هایی متوسل می شوند که به تحلیل علمی از شاخص های اصلی جامعه ی مفروض (یعنی اینکه جامعه چگونه سازمان یافته و چگونه کار می کند) یا تحلیل علمی از اینکه چرا وضع جامعه خراب است و مسایل اجتماعی را چگونه می توان حل کرد، ارتباطی ندارند یا ربط کمی دارند. البته همه این طور نیستند. اما شمار آن دسته از متفکرین پیشروی عرصه ی علوم طبیعی که هنگام تفکر در مورد مسایل جامعه روش های علمی را فراموش کرده و به کناری می گذارند، حیرت انگیز است.

علم به مثابه‌ی یک روش قدمت زیادی در تاریخ بشر ندارد و موضوع تازه ای است. به نظر من درک این مساله بسیار مهم است. بنا بر این، مردم به طور کلی عادت ندارند که واقعیت را به شکل علمی بفهمند و آن را تغییر دهند. پیش از این، در تمام طول تاریخ نوع بشر بر روی کره‌ی خاکی، انسان فهم خود را از جهان طبیعی و اجتماعی با استفاده از یک رویکرد ابتدایی امتحان و خطا به دست می آورد، تلاش می کرد با هر روشِ دم دست از مسایل اطراف خود سر در بیاورد و در این راه انواع و اقسام توضیحات رازآلود و ماورالطبیعه اختراع می کرد تا برای پرسش های موجود در مورد ناشناخته ها پاسخی فراهم کند. به طور مثال، مردم فکر می کردند که رعد و برق، خشم خدایان یا چیزی از این دست است و تا مدت های طولانی درک علمی از علت واقعی بروز رعد و برق نداشتند.

خوب است کمی در مورد اینکه علم چیست صحبت کنیم و از آن راز زدایی کنیم. مشغله ی علم، واقعیت مادی است. می توان گفت، طبیعت و تمام جامعه ی بشری حوزه ی علم هستند و علم به همه ی آن ها می تواند بپردازد. علم یک ابزار است. ابزاری بسیار قدرتمند. علم روش و رویکردی  است برای کسب توان تشخیص حقیقت، برای تشخیص آنکه چه ایده ای بازتاب واقعیت است، واقعیت آن گونه که به واقع هست. به این معنا، علم بسیار متفاوت از دین یا عرفان یا امثال آن ها است که تلاش می کنند واقعیت را با عطف به نیروهای خیالی توضیح دهند و هیچ گونه دلیل و مدرک واقعی برای تحلیل خود ارائه نمی دهند. برعکس، برای علم ارائه ی گواه و مدرک الزام آور است. علم، یک پروسه ی مبتنی بر دلیل و مدرک  است. بنا بر این، برای درک هر مساله ای در جهان یا برای سردرآوردن از اینکه چگونه می توان واقعیت را تغییر داد نیاز به علم است. قلمروی علم تمام گستره ی تجربه ی مادی انسان را در بر می گیرد. برای مثال، برای درمان یک بیماری یا در تلاش برای درک دینامیک های اکوسیستمِ یک جنگل استوایی یا صخره‌ی مرجانی یا برای انقلاب کردن و رهایی بشریت، نیاز به علم است. علم به ما این امکان را می دهد که واقعیت ماجرایی که در بطن هر یک از این پروسه ها در جریان است را درک کنیم و بفهمیم چگونه می توان آن را تغییر داد.

در جایی خواندم که نیل دوگراس تایسون در زمینه ی فراگیر کردن علم گفته است، علم به ما امکان می دهد که به جای فرار از مشکلات با آن ها روبه‌رو شویم و راه حل پیدا کنیم. به نظر من این نیز نکته‌ی مهمی است. علم به انسان امکان آن را می دهد که از واقعیت مادی سر درآورد. در واقع علم به ما این امکان را می دهد که در هر زمینه ای که صحبت از واقعیت مادی می کنیم (از بیماری گرفته تا اکوسیستم طبیعی یا یک نظام اجتماعی که انسان ها تحت آن زندگی می کنند) مؤلفه های این واقعیت های مادی را تحلیل کنیم و خصلت های تعیین‌‌کننده و تضادهای زیربنایی آن ها را کشف کنیم (به این موضوع باز خواهم گشت) و در نتیجه اگر قصدمان تغییر است باید بفهمیم که پایه های ایجاد تغییر در آن ها چیست. چه بخواهیم یک بیماری را درمان کنیم یا قصد آن را داشته باشیم که جامعه ای بهتر بسازیم، به پروسه ی علمی مبتنی بر شواهد  نیاز داریم.

یکی از شاخص های علم آن است که در مورد چگونگی شکل گیری انواع مختلف پدیده ها و اینکه در طول زمان چگونه تغییر کرده اند، پرسش های زیادی مطرح می کند. من همیشه به علومی که علوم تاریخی خوانده می شوند علاقه‌مند بوده ام. یکی از آن ها بیولوژی تکاملی است اما علوم تاریخی دیگر نیز هستند که موضوع‌شان چگونگی تغییر پدیده ها در طول زمان است. به طور مثال، علم جامعه ی بشری.البته مطالعه ی تغییر پدیده ها در طول زمان همچنین می تواند مطالعه ی چگونه تغییر دادنِ آن ها در جهت مورد علاقه ی انسان ها هم باشد. تمام هستی، چه جهان طبیعی و یا جهان اجتماعی، در طول زمان تغییر کرده اند و هنوز هم در حال تغییر هستند. اگر می خواهیم که زندگی تغییر کند، اگر می خواهیم که سازمان یابی جامعه عوض شود، اگر می خواهیم که جهان تغییر کند، اگر خواهان تغییر هر چیزی در طبیعت یا جامعه هستیم، باید روش علمی به کار بریم زیرا این تنها راهی است که به طور عمیق می توانیم واقعیت را، بر پایه ی مشاهدات و کنش های منظم، بر پایه ی دست کاری کردن واقعیت و مشاهده ی دگردیسی های آن کشف کنیم. از این طریق است که می توانیم واقعیت پدیده ها را بفهمیم، دریابیم چرا پدیده ها و فرآیندها اینگونه هستند، چگونه این طور شده اند و چگونه می توان آن ها را تغییر داد. باز هم تکرار می کنم که این پروسه، پروسه ای مبتنی بر جمع آوری شواهد است و صرفاً «تو چه فکر می کنی» و «من چه فکر می کنم» نیست. ما نیاز به شواهدی داریم که در طول زمان انباشت شده اند. این پروسه می تواند نشان دهد که واقعیت از چه تشکیل شده، چگونه شکل گرفته و در حال حاضر چگونه می توان آن را عوض کرد و یا بیشتر عوض کرد.

نکته ی مهم در اینجا است: بدون علم، شما به عنوان یک فرد می توانید در مورد چیستی واقعیت نظر داشته باشید یا شاید بتوانید بگویید نظر شماری از آدم ها، حکومت ها، این یا آن آتوریته ی دینی و غیردینی در مورد واقعیت چیست. اما این نظرات لزوماً مساوی با حقیقت نیستند. بدون مجهز بودن به علم، انسان همیشه مستعد فریب خوردن، سردرگمی فکری و عجز در تشخیص درست از غلط و حقیقت از دروغ است. اگر واقعاً می خواهید بدانید حقیقت چیست و چه باید کرد، نیاز به علم دارید. علم بر خلاف خیال پردازی و خوش خیالی، متکی بر شواهد عینی است و یک پروسه و روش منظم آنالیز و سنتز است. آنالیز، تجربه و دانش یک بازه‌ی زمانی را تجزیه می کند. حال آن که سنتز، دوباره آن ها را در سطحی عالی تر و به طریقی منظم تر جمع می کند و از تجربه ی انباشت شده، درس های بزرگ تر و اساسی تر می گیرد.

به این دلیل، اگر می خواهیم جامعه ای را به طور ریشه ای عوض کنیم نیاز به تئوری انقلابی و علمی داریم. ما صحبت از تغییر رادیکال در جامعه می کنیم. کلمه ی «رادیکال» یک کلمه ی لاتین است که معنایش «ریشه» است. یعنی به ریشه ی مشکلات رفتن، در سطح و ظاهر مسایل و یا جوانبی از آن نماندن. برای کشف این مساله که قوانین عمیق تر سیستم چیست اند و تضادهای درونی سیستم در اعماق چگونه کار می کنند که موجب بروز مشکلات شده و همچنین امکان تغییر آن را به وجود می آورند باید مانند یک دانشمند خوب به لایه ها و سطوح عمیق تر نگاه کنیم.

سوال: اجازه بدهید در اینجا نکته ای را طرح کنم که فکر می کنم از این زاویه که علم و رویکرد علمی به واقعیت چیست، بسیار مهم است. شما گفتید علم متکی بر شواهد است. این نکته و نکات مربوط به آن بسیار مهم هستند. می خواهم روی این نکته تأمل کنم که خیلی ها، از جمله بسیاری از دانشمندان علوم طبیعی (پرواضح است شما که خود تعلیم یافته ی این رشته هستید می توانید درون بینی های خاصی در این مورد داشته باشید) در جواب به شما خواهند گفت: بسیار خوب این فرایند (یعنی، جستجوی الگوهای تکراری، شواهد، سنتز) را می توان در رابطه با جهان طبیعی و در علوم طبیعی به کاربست اما انسان ها و جوامع بشری آنقدر پیچیده هستند که نمی توان علم را در مطالعه ی آن ها به کاربرد. برای همین خوب است کمی در این زمینه تأمل کنیم و بپرسیم داشتن رویکرد علمی به نوع بشر و جامعه‌ی بشری و تکامل آن ها به طور خاص چگونه است و چرا چنین رویکردی صحیح است؟

آردی اسکای بریک: اول از همه باید بگویم در هر سیستمی، هم پیچیدگی موجود است و هم سادگی (خواه این سیستم در جهان طبیعی باشد یا جامعه‌ی بشری فرقی نمی کند). این فکر که گویا نوع انسان و جوامع بشری آن قدر پیچیده اند که نمی توان از علم برای تحلیل آن ها استفاده کرد مضحک است. واقعیت کاملاً برعکس است. بدون استفاده از علم غیر ممکن است که بتوانیم پیچیدگی سازمان ها و روابط اجتماعی انسانی را در دوره های متفاوت تاریخی تا به امروز، نیروهای مختلف درگیر در آن ها و الگوها و عوامل پیچیده، اهداف خلق های گوناگون و دوره های مختلف تاریخ و غیره را تجزیه و تحلیل کنیم. بدون علم نمی توان یک درک واقعی از تمام این مسائل داشت. در ضمن این نیز اصلاً واقعیت ندارد که سیستم های طبیعی ساده تر هستند. اگر کسی می خواهد دینامیک های اکوسیستم های پیچیده ای مانند یک جنگل استوایی را درک کند باید یک عمر وقت صرف کند تا بتواند چنین پدیده ای را بشناسد زیرا این پدیده دارای لایه های گوناگون درخت ها و بوته ها و بیشه ها و غیره است و با دینامیک های بسیار پیچیده ای که نتیجه ی انواع کنش ها و سطوح مختلف کنش های درونی با انواع گوناگونی از گیاهان و حیوانات است رقم خورده است. خیلی ها عمری را صرف می کنند تا به یک درک اولیه از بسیاری از این دینامیک های پیچیده برسند. یا اگر می خواهید به درک بهتری از اکوسیستم های صخره های مرجانی یا اکوسیستم های صحرا یا تفاوت میان اکوسیستم های گوناگون دست یابید و یا بفهمید کدامیک شکننده تر بوده و در معرض از هم گسیختگی هستند و کدامیک ممکن است نسبتاً باثبات باشند یا گوناگونی نسبی گونه ها و امکان حفاظت از گونه ها را تخمین بزنید … باید در باره‌ی آن ها کنکاش کنید. … من در اینجا نمی خواهم وارد همه ی این مسایل بشوم چون می دانم که قرار است عمدتاً در مورد سیستم های اجتماعی انسانی صحبت کنیم اما می خواهم تأکید کنم که واقعیت مادی، هم در جهان طبیعی پیچیده است و هم در جهان اجتماعی و ما انسان ها در عین حال که در درک و فهم برخی از مسایل کمبودهایی داریم (یعنی، در هر بازه ی زمانی معین کاملاً برخی چیزها را نمی فهمیم) اما همچنین دارای توانایی های عظیم و دانش انباشت شده ی بسیار هستیم. این یکی از چیزهایی است که ویژه ی انسان است: یعنی، توانایی انباشت دانش در طول نسل ها، در طول قرن ها و هزاره ها و توانایی درک برخی الگوهای سازمانی جوامع یا سیستم های طبیعی یا هر چیزی که ذهن‌مان را مشغول می کند.

نوع انسان همچنین قادر است تا اندازه ای آینده را پیش بینی کند. منظورم صرفاً فردا یا یک ماه دیگر نیست. به طور مثال می تواند بگوید که طی چند نسل آینده، از نقطه   نظر زیست  محیطی چه رخدادهایی برای سیاره ی ما اتفاق خواهد افتاد. در رابطه با نظام های اجتماعی نیز توان آن را داریم که واقعاً انواع مختلف سازمان های اجتماعی را در طول تاریخ گذشته ی انسان تا به امروز تحلیل کنیم و بگوییم که استقرار چه نوع سازمان اجتماعی در آینده ممکن است. بنا بر این می توانیم آگاهانه تصمیم گیری کنیم که اکنون می خواهیم بر روی چه چیزی کار کنیم، اوضاع را به کدامین سو می خواهیم جهت بدهیم و پیش ببریم زیرا امکان ابتکار آگاهانه در انجام آن را داریم. به طور مثال، وقتی صحبت از جامعه ی انسانی یا سازمان اجتماعی بشر می کنید می توانید ببینید که یک جامعه در اساس یعنی اینکه انسان ها گرد هم می آیند تا با هم کار کنند یا با یکدیگر مخالفت کنند و غیره اما اساساً برای این گرد هم می آیند که با هم برای برآورده کردن ضروریات حیات مردم در هر مقطع زمانی کار کنند. ممکن است این کار خوب انجام شود یا بد. در هر حالت یک جامعه‌ی بشری، شکلی از سازمان است و چون همه‌ی ما مدت زیادی در این جهان سرمایه داری  -  امپریالیستی زندگی کرده ایم، به سختی یادمان می ماند که جوامع بشری همیشه اینگونه سازمان نیافته بودند و لازم نیست که این طور سازمان بیابند. سرمایه داری  – امپریالیسم تنها راه سازمان دادن یک جامعه‌ی انسانی نیست و من به شدت تأکید می کنم که مسلماً بهترین نوع آن هم نیست. اما در هر حال تنها راه نیست و لازم است که این موضوع را درک کنیم و بر سر آن فکر کنیم. واقعیت این است که ما می توانیم علم را برای درک برخی از آن سیستم های اجتماعی به کار بریم. برای مثال، بسیاری از جوامع در تاریخ انسان بر اساس برده داری، استثمار برده ها، و سلطه بر برده ها قرار داشتند. برده ها به معنای واقعی کلمه‌ی مایملک اربابان برده دار بودند و برده داران آنان را وادار می کردند که اقتصاد جامعه را به آن صورت توسعه دهند. در اینجا وارد جزئیات نخواهم شد اما جامعه ی برده داری بسیار متفاوت از آن نوع جامعه ای است که امروز در جهان غلبه دارد. البته امروز هم هنوز برده داری در جهان هست. به ویژه بردگی جنسی موجود است که از معضلات بزرگ جامعه است. اما آنچه در جهان امروز غلبه دارد شکل سازمان‌دهی جامعه بر پایه ی برده داری نیست.

شکل سازمان اجتماعی مهم دیگر سیستم فئودالیسم بود. بی تردید هنوز بقایای فئودالیسم در بسیاری از نقاط جهان موجود است و می توانیم آن را در همه جا بینیم. در سیستم های فئودالی، یک طبقه‌ی اربابان و مالکان و نجبا و اشراف بودند و طبقه ی دیگر مردم تحت ستم و تحت سلطه که از سرف ها و دهقانان تشکیل می شدند. رابطه ی متعارف این بود که سرف ها و دهقانان کشت و زرع می کردند و بخش عمده ی محصول را تسلیم اربابان یک منطقه می کردند و مالیات و خراج های بزرگ به اربابان می پرداختند به طوری که فقط یک گام از بردگی عریان فاصله داشتند. حتا معمول بود که سرف (رعیت نیمه  برده – م) می باید دختر خود را تسلیم ارباب محلی یا منطقه ای بکند که با او بخوابد یا هر کاری که می خواهد بکند. تحت نظام قانونی فئودالی، رعیت هیچ کاری نمی توانست بکند. بنا بر این فئودالیسم از سیستمی که دموکراسی بورژوایی خوانده می شود بسیار متفاوت است. در جهان امروز سازمان اجتماعی متعارف سیستم سرمایه داری  -  امپریالیستی است. نمی خواهم در اینجا وارد جزییات موضوع شوم اما باید گفت که لازم است در مورد این واقعیت فکر کنیم که روش های علمی را می توان برای تحلیل شکل ها و الگوهای سازمان اجتماعی کلیه ی آن سیستم های اجتماعی گذشته به کاربرد همچنان که به کار برده شده است و اگر می توانیم آن را در مورد گذشته به کار ببریم حتماً می توانیم برای آینده هم به کار بریم.

برخی ها ممکن است بگویند بسیار خب، سیستم هایی چون برده داری، فئودالی و شاید حتا سرمایه داری، راه های خوبی برای سازمان دادن به جامعه نیستند و کاری که باید بکنیم این است که به سیستم کمونی اولیه بازگردیم. آن ها می گویند فقط لازم است مناطق بومی مان را در ابعاد کوچک سازمان‌دهی کنیم تا مردم بتوانند با یکدیگر در گروه های کوچک کار کنند، با هم تصمیم گیری کنند و بتوانند «دموکراسی واقعی» بیافرینند و در مورد مسائلی چون چگونگی برآورده کردن نیازهای مردم تصمیم گیری های جمعی کنند، کشاورزی محلی و تولید محلی و غیره را توسعه دهند. مشکل این نوع دیدگاه ها در آن است که مبتنی بر واقعیت جهان امروز نیستند! ببینید، من قبول دارم که ما هنوز می توانیم از جوامع شکارچی-گردآور که در بیشتر تاریخ بشر غلبه داشتند خیلی چیزها بیاموزیم، هنوز می توانیم از بقایای آن جوامع در جهان امروز چیزهای زیادی یاد بگیریم، از افکار کسانی بیاموزیم که امروزه ایده های متنوعی دارند در مورد اینکه زندگی اجتماعی را در مقیاس های کوچک و بومی می توانیم عقلایی تر سازمان‌دهی کنیم (مانند، تولید کشاورزی، کم کردن از اتلاف، توسعه ی تولید و مصرف محلی) و غیره. البته که می توان از تجربه های اجتماعی کسانی که تلاش می کنند راهی برای خلاص شدن از برخی معضلات جامعه‌ی مدرن بیابند (که مسبب جابه جایی های طبیعی و اجتماعی، آلودگی، نابودی خاک و غیره است) آموخت. اما بیایید کمی به واقعیت نگاه کنیم. نوع بشر به چند میلیارد نفر رسیده و در سراسر کره‌ی زمین پخش شده است. امکان ندارد که بتوانیم مشکلات جامعه را با عقب رفتن به جامعه ی ایده آلیزه شده ی کمونالیستی بدوی حل کنیم! پس راه حل این نیست و نخواهد توانست مشکلات کلیدی و حاد امروز را حل کند. به هر حال واضح است که نخواهد توانست در مقیاس و ابعاد کافی این کار را بکند. پس راه حل چیست؟ ببینید، هر سه سیستم مبتنی بر برده داری، سیستم فئودالی و سیستم سرمایه داری  -  امپریالیستی، صرفاً طرق مادی در سازمان دهی جوامع انسانی هستند. همه ی آن ها را می توان با استفاده از علم تحلیل کرد و نقادانه ارزشیابی کرد. همان روش های علمی را برای حل این پازل نیز می توان استفاده کرد که چگونه می توان جوامع کاملاً نوین و متفاوت بنا کرد که نه تنها بهتر باشند بلکه در عین حال کل سیاره ی ما را در بربگیرند. من واقعاً علاقه ای ندارم در مورد فلسفه ها و روش هایی صحبت کنم که نهایتاً قادر نیستند کل نوع بشر را در بربگیرند و مفید به حال کل نوع بشر باشند.

یکی از مفاهیمی که باب آواکیان استفاده می کند مفهوم «رها کنندگان بشریت» است که ما واقعاً به آن نیاز داریم و نیاز داریم در جهتی حرکت کنیم که این جهان، کلیت این سیاره را مکان خوبی برای زیستن و عمل کردن همه انسان ها کند. آن را تبدیل به مکانی کند که دیگر این گروه بندی های اجتماعی و طبقه بندی های مختلف مردم یا کشورها را نداشته باشیم که بر اساس آن ها یک گروه یا یک کشور بر دیگران اربابی می کند و دیگران را تحت سلطه گرفته و ستم و استثمار می کنند. تمام ایده ی کمونیسم انقلابی همین است و یکی از بینش های مهمی که از باب آواکیان به آدم می رسد این است که باید نقطه‌ی عزیمت را رهایی تمام بشریت گذاشت و از آنجا برگشت به امروز نگاه و فکر کرد. در غیر این صورت خیلی راحت می توان از جاده منحرف شد. باب آواکیان در مورد این موضوع صحبت کرده است که هدف این نیست که تحتانی ها تبدیل به بالایی ها بشوند و بالایی ها تبدیل به تحتانی ها. انقلاب کمونیستی این نیست که ستم دیدگان انتقام خود را بگیرند. من موافقم که هدف ما تلاش برای چنین جهانی نیست. نکته ی من این است که بدون علم، گیج و گم خواهیم شد، زیرا بدون به کاربست روش علمی در تحلیل الگوها، از درک این واقعیت عاجز خواهیم بود که چرا جامعه این گونه است و چگونه و بر مبنای چه پایه ای می تواند متفاوت باشد. بدون چنین درکی، مرتباً از جاده منحرف خواهیم شد.

یکی از شاخص های علم خوب (چون، علم بد هم داریم) به واقع داشتن روحیه ی نقادانه و دامن زدن به طرز تفکر نقدگرایانه است (باید یادآوری کنم که این یکی از شاخص های کار باب آواکیان نیز هست). آواکیان تأکید می کند که همه، فارغ از اینکه چه سطحی از آموزش را دارند باید درگیر علم بشوند. می خواهم کمی در این مورد صحبت کنم. علم، مختص نخبگان یا کسانی نیست که فارغ التحصیل مدرسه اند یا دکترا و چیزی مانند آن را دارند. من عمیقاً اعتقاد دارم (و می توانم آن را به طور مستند ثابت کنم) حتا کسانی که سواد ابتدایی ندارند به واقع می توانند مانند دانشمندان عمل کنند. روش های علمی را می توان به مردم آموزش داد. حتا در طول یک آخر هفته می توانید چنین کاری را آغاز کنید. اگر می خواهید کسانی را در زمینه ی جهان طبیعی وارد علم کنید می توانید یک آخر هفته را در یک جنگل استوایی یا صحرا به انجام یک کار علمی بگذرانید. تضمین می کنم که یک کار علمیواقعی، یک پژوهش علمی واقعی خواهد بود. حتی اگر این افراد شش کلاس هم سواد نداشته باشند. کافی است آدم به لحاظ جسمانی سالم باشد تا بتواند روش های علمی را در زمینه ی جهان طبیعی یا جامعه‌ی بشری به کار ببرد. یکی از مسائلی که واقعاً مشغله ی من است این است که ما باید درک علمی و روش های علمی را به طرز گسترده آموزش دهیم تا اینکه همه بتوانند از این روش ها استفاده کنند و صرفاً حوزه ی انحصاری عده ای نخبه نباشد.

یک جهان بینی علمی، یک کنجکاوی بی حد و مرز درباره جهان

سوال: خب! شما به برخی از سؤالات که می خواستم بپرسم پرداختید. اغلب علم را همان طور که گفتید امری مختص به نخبگان قلمداد می کنند. اما این دیدگاه نیز رایج است که علم یک چیز سرد، حوصله سر بر، تهی از زندگی و حتا برخی فکر می کنند که یک تفکر دگماتیک و متحجر است یا چیزی است که شمار کمی از مردم آن را جدا از دنیا پراتیک می کنند. نظر شما در مورد این تصویری که از علم داده می‌شود چیست؟

آردی اسکای بریک: واقعاً حیرت انگیز است که کسانی چنین فکر می کنند. برخی از پرشورترین و سرزنده ترین انسان هایی که در طول عمر خود شناخته ام، دانشمند بوده اند، از جمله دانشمندان علوم طبیعی.برای من قابل تصور نیست که چطور کسانی می توانند در مورد علم که جوهرش کنجکاوی بی حد و حصر در مورد جهان، در مورد هر چیزی، در مورد به ظهور رسیدن و شدنِ پدیده ها است، این طور فکر کنند و بگویند که خشک یا بی روح است. ما از کجا می آییم؟ حیاتِ روی زمین از کجا آمد؟ چگونه شکل گرفت؟ و این گربه ای که از این طرف به آن طرف خیابان می رود، دارد چه می کند؟ راستش نمی خواهم الان وارد بسیاری از سوالات بشوم اما نکته این است که یک دانشمند خوب باید دائماً در مورد همه چیز سوال کند. یکی از خصایل شگفت انگیز کودکان همین است که می خواهند در مورد همه چیز بدانند: این چرا این شکلی است، چرا آن طوری است، چطوری این طوری شد، این چیه؟ و غیره. هر کودکی کنجکاوی علمی طبیعی دارد اما متأسفانه در آنان کشته شده و به هرز می رود (به طور فیزیکی به هرز می رود یا از طریق نظام آموزشی سترون کننده و آنچه این نظام تقویت یا سرکوب می کند).

چرا این همه آدم فکر می کنند که علم یک چیز ترسناک، خشک یا بی روح است؟ به چند دلیل؟ یکم، اغلب در مدرسه به شکل صحیح آموزش نمی دهند که علم چیست. برخی اوقات علم را به مثابه‌ی مشتی قواعد یا فرمول های خشک، مشتی نتایج نهایی که قرار است حفظ شوند، آموزش می دهند. اما علم این چیزها نیست. علم یک پروسه است. یک متد پژوهش پرکنش است. در مورد علم این طور فکر کنید: راهی است که به شما اجازه می دهد در مورد همه و هر چیز پرسش کنید و به شما روش و رویکردی می دهد که بتوانید به طور روشمند و با حساب و کتاب در باب مسایل پژوهش کنید، مانند یک کارآگاه در مورد جهان بیرونی عمل کنید، واقعیت طبیعی یا اجتماعی را عمیقاً مورد بررسی و تحقیق قرار دهید. به هیچ وجه خشک و بی روح نیست! تماماً در مورد تلاش برای درک پدیده ها است از جمله به علت این اصل پایه ای که هر چیزی را که بخواهید تغییر دهید اول باید آن را درک کنید و آن هم نه به گونه ای سطحی.برای این کار نیاز به نشانه و مدرکی دارید که در طول زمان انباشت شده باشد، نه قطعات پراکنده و اینجا و آنجا. برای این کار لازم است که الگوها را کشف کنید، از جمله الگوهای چگونگی ارتباط پدیده ها با یکدیگر: مثلاً اگر می خواهید کنش میان درختان بلوط و سنجاب ها را که میوه‌ی درخت بلوط را می پاشند بفهمید یا کنش میان گیاهان گل دار و زنبورها و پروانه ها یا پرندگان و حتا میمون هایی که ممکن است کار گرده افشانی را انجام دهند، آنگاه باید آن نشانه های الگوهای مبنا و دینامیک های زیربنایی را کشف کنید و برای این کار نیاز به علم دارید. زندگی پر از کنش های دینامیک است (نه فقط در جهان طبیعی وسیع تر بلکه همچنین در جهان اجتماعی انسان). بنا بر این هر چیزی را که بخواهید تغییر دهید ابتدا به ساکن باید واقعاً درک کنید چیستی و چرایی آن را، اینکه چگونه به اینجا رسیده است و حرکتش در کدام جهت است. اگر از وضعیتی ناراضی هستید و این وضعیت ربط به جامعه  دارد، بهتر است کاری کنید و با استفاده از قوه ی آگاهی انسان مسیر حرکت جامعه را تغییر دهید. دانشمندان با انجام این کار به درمان یک بیماری دست می یابند یا می توانند کشف کنند که مثلاً چگونه می توان یک اکوسیستم رودخانه های به شدت لطمه خورده را از طریق باز کردن متناوب آب از سدی که این لطمه را به اکوسیستم رودخانه زده است ، زنده کنند.

این ها مثال هایی از به کاربست علم در جهان طبیعی است. می توانم میلیون ها مثال از این دست به شما بدهم. علم تماماً در مورد درک ماهیت پدیده ها است، در مورد درک الگوها و درک دگرگونی پدیده ها است. از جمله درک این موضوع که پدیده ها چگونه به خودی خود و در نتیجه ی دینامیک های درونی شان و تأثیرات بیرونی تغییر می کنند، چگونه حرکت می کنند. می بینید که همه چیز همیشه در حال حرکت است. واقعیت مادی، از پدیده های مقیاس عظیم مانند کیهان، سیاره ها، کهکشان گرفته تا مقیاس میکرو مانند مورچه های یک تپه  -   مورچه یا سلول های بدن یا ذرات زیر اتمی، همیشه در حرکت اند. همه ی عناصر واقعیت مادی همیشه در حال حرکت و تغییر هستند. هیچ چیز ساکن نیست. وقتی به زندگی اجتماعی می رسیم، انسان ها باید از همان متد علم برای فهم اینکه جوامع چگونه اینگونه که هستند شده اند استفاده کنند و به طور علمی تحلیل کنند که اشکال این جوامع چیست؛ و بازهم به طور علمی تحلیل کنند که چگونه می توان جامعه ای بهتر داشت؛ و باز هم بر پایه ای علمی تعیین کنند که استراتژی حرکت در آن جهت چیست.

یک علت دیگرِ روی گردانی مردم از علم، وجود یک علم بد بوده است. همیشه «علمی» وجود خواهد داشت که سوء استفاده و سوء به کاربست است و این علم بد است. به طور مثال در طول تاریخ، از علم برای ترویج این ایده استفاده شده است که برخی نژادها پست تر از نژادهای دیگر هستند یا از نظر ذهنی پست تر هستند و غیره. خب، این آشغال علم است. در واقع می توان از روش های علمی دقیق استفاده کرد و بد بودن این گونه علم ها را ثابت کرد. این ها صرفاً به لحاظ «اخلاقی» بد نیستد بلکه به لحاظ علمی هم بد هستند، کاملاً دروغین هستند و می توان از علم خوب استفاده کرد و دروغین بودن علم بد را ثابت کرد.

یک ارزیابی علمی: جهان کنونی برای اکثریت مردم جهان دهشتناک است و می توان آن را عوض کرد

سوال: خب اجازه بدهید همین نکته را یعنی به کاربست علم را ادامه بدهیم تا ببینیم چرا جهان اینگونه است و چگونه می تواند متفاوت از این باشد و در این باره چه می توان کرد. در دو سطح به دنیای امروز نگاه کنیم. یکم، نگاه کلی به وضعیت اکثریت نوع بشر و جهان و دوم، نگاهی نزدیک به جنبه ای خاص از این وضعیت. باید خاطرنشان کنم واقعاً جای خوش‌وقتی است که در چند ماه گذشته شاهد مقاومت های توده ای عظیم بودیم. چنین مقاومتی را مدت های مدیدی بود که در جامعه ی آمریکا ندیده بودیم. مقاومت های توده ای عظیم علیه پدیده ی فراگیری چون قتل هایی که پلیس مرتکب می شود و به طور کلی علیه خشونت پلیس. بیان فشرده این وضعیت در قتل مایکل براون و اریک گاردنر بود که هیئت منصفه ی عالی قاتلین را تبرئه کرد و ده ها هزار نفر از مردم به خیابان ها ریختند، مغازه ها و مدارس تعطیل شد و بعد از آن میلیون ها نفر در آمریکا و سراسر جهان علیه این وضع اعتراض کردند و غیره. چگونه می توانیم علم را هم در رابطه با خاص بودن این لحظه و درک آن به کار ببریم و هم آن طور که شما گفتید، با نگاه به تصویر بزرگ تر سوال کنیم چرا جهان اینگونه است و چگونه می تواند متفاوت باشد؟

آردی اسکای بریک: بسیار خب، بیایید قبل از هر چیز کاربرد علم را با صحبت در مورد این سوالات بررسی کنیم: اینکه نوع بشر در کجا ایستاده، وضعیت جهان امروز چیست و وضعیت جامعه ای که در آن زندگی می کنیم چیست؟ همان طور که خیلی ها از جمله باب آواکیان بارها گفته اند جهان امروز دهشتناک است. این حرف را کسانی می زنند که اتفاقاً بسیاری از زیبایی های جهان را به چشم دیده و از آن لذت می برند. در مورد خودم بگویم. من به عنوان زیست شناس و دانشمند علوم طبیعی، زیبایی را در همه ی جای جهان طبیعی، در میان مردم، در تنوع عظیم و غنای تجربه ی بشر و بیان های فرهنگی گوناگون و تنوع عظیم حیات از جمله زندگی اجتماعی می بینم. زیبایی های عظیمی در جهان هست. اما در همان حال، در حال حاضر این جهان برای اکثریت عظیم نوع بشر دهشتی بیش نیست. این انکارناپذیر است.

بیایید به رنج هایی که انسان ها می کشند نظری بیندازیم. علمی نخواهد بود اگر فکر کنیم که رنج کشیدن بشر را می توانیم کاملاً محو کنیم. ما همیشه از دست دادن ها و مرگ را خواهیم داشت و غمگین خواهیم شد، همیشه شکلی از بیماری و اشکالی از فجایع با تأثیرات منفی بر انسان ها وجود خواهد داشت. من فکر نمی کنم می توان گفت که روزی به جایی خواهیم رسید که دیگر رنج انسانی نباشد. این توهم است و تصویرِ یک جهان ایده آلیزه شده ی دروغین است. اما این را می توان گفت که دست یافتن به جهانی که مانند جهان امروز مشخصه اش این همه رنج های غیرضروری نباشد، ممکن است.

واقعیت جهان امروز را می خواهید ببینید نگاه کنید به مساله ای که گفتید یعنی قتل هایی که توسط پلیس صورت می گیرد. برای من اصلاً قابل تحمل نیست. هرگز! تقریباً هر روز می شنویم یک نفر دیگر، سیاه، لاتین، مرد غیرمسلح به دست پلیس در خیابان کشته شده است. هیچ اقدامی در این مورد نمی شود! مقامات کشور هر بار عملکرد پلیس را تأیید می کنند. زیرا این عملکرد در وجود این سیستم تعبیه شده است. برای حفظ نظم‌شان، برای اینکه سیستم‌شان نرم و راحت کار کند به آن نیاز دارند. این چه سیستمی است!

به جنبه های دیگر این جهان، به موقعیت زنان در این کشور و در سراسر جهان نگاه کنید. هنوز به زنان به عنوان یک انسان کامل نگریسته نمی شود. دائماً تحقیرشده و از آنان انسان  زدایی می شود، مثل عروسک و ابژه ی جنسی با آنان رفتار می شود، یعنی چیزی کمتر از انسان کامل. مرتباً به آنان تجاوز می شود و مورد ضرب و شتم قرار می گیرند. همان طور که قبلاً هم گفته ام ممکن است ما به شخصه این بلایا را تجربه نکرده باشیم. این مهم نیست. واقعیت آن است که هر لحظه و در هر نقطه‌ی جهان که به زنان تجاوز شود، ضرب و شتم شوند، در تجارت سکس از آن ها استفاده شود یا اینکه به طرق دیگر مورد تحقیر و آزار قرار بگیرند و از آنان انسان  زدایی شود، در واقع همه ی زنان جهان تحقیر شده اند و از آنان انسان  زدایی شده است.

من هم واقعاً همان طور که باب آواکیان هم در دیالوگ اخیر با کورنل وست در کلیسای ریورساید بیان کرد، حس می کنم این جوانانی که به دست پلیس به قتل می رسند جوانان ما هستند و اینگونه تلف شدن زندگی و پتانسیل انسانی محصول کارکردهای این سیستم است و غیرقابل تحمل است.

وجود جهانی با جنگ های بی انتها هم غیرقابل تحمل است. با وجود این سیستم هرگز نخواهیم توانست به ورای جنگ های امپریالیستی، ارتش های اشغالگر، بارش رعب و وحشت و رنج های بی شمار بر سر مردم برویم که به خاطر منافع یک طبقه‌ی سرمایه دار (لایه ی نازکی از جمعیت بشری) صورت می گیرد.

حتا در ابعاد سیاره ای نیز وضع غیرقابل تحمل است. باید فریاد زد :آهای آدم ها! بحران محیط زیست واقعی است! یک وضعیت اضطراری جهانی است. کره ی زمین بدون ما هم می تواند به موجودیت خود ادامه دهد اما اگر هرچه زودتر جلوی چپاول کامل زمین و فرسایش دائمی آن را نگیریم، خیلی زود و به شدت امکان ادامه ی حیات انسان در این کره ی خاکی محدود خواهد شد. باید بدانیم، عجز ما در برخورد سریع و در مقیاس بزرگ (مقیاسِ به اندازه ی کافی بزرگ) به این وضعیت اضطراری به علت سلطه ی این سیستم و این شکل از سازمان یابی اجتماعی است. برای درهم پیچیدن طومار این سازمان یابی اجتماعی که امروز حاکم است و عمل می کند و گذاشتن یک سازمان یابی اجتماعی کاملاً نوین به جای آن که بتواند مبارزه ای نفس گیر را برای حل این مشکلات آغاز کند، واقعاً باید دست به انقلاب بزنیم.

نگاهی هم به معضل مهاجرت بکنید. اصلاً چرا کشورهای مختلف داریم؟ کمی به این مساله فکر کنید. چرا پرچم ها و سرودهای ملی و مرزهای ملی داریم؟ چرا صدها میلیون نفر در جستجوی یک زندگی شایسته باید آواره بشوند و از اینجا به آنجا رانده شوند در حالی که خواست‌شان صرفاً کار کردن و عضو مولد جامعه بودن است؟ کمی فکر کنید به همه ی این مهاجرین که به این کشور می آیند و مرتباً بی رحمانه زخمی و آواره می شوند، خانواده هاشان از هم گسیخته می شود و زندانی می شوند و به زور اخراج می شوند یا در مرز به گلوله بسته می شوند. آیا این وضعیت قابل قبول است؟ بی تردید قابل قبول نیست. فکر کنید بر چه اساسی گفته می شود آمریکایی ها بهتر از هر کس دیگری هستند؟ من به شخصه پرچم آمریکا و سرود ملی یا سوگند وفاداری یا هر نماد دیگری را که مدعی است یک کشور یا یک بخش از جمعیت جهان بهتر از دیگران است حاضر نیستم تحمل کنم. اسم این ها «جینگوئیسم» (میهن پرستی افراطی- م) و «شوونیسم ملی» (عظمت طلبی ملی- م) است. این طرز تفکر کاملاً تهوع آور است و باید چنین طرز تفکری را افشا کنیم و نباید ذره ای با آن همراهی کنیم. ما باید به خود به عنوان یک شهروند جهان فکر کنیم و نه آمریکایی.اما می بینیم که آدم ها در مدارس و رخدادهای ورزشی هنگام پخش سرود جلوی پرچم بلند می شوند، دستشان را روی قلب‌شان می گذارند و شاید هم آن را زمزمه می کنند و می خوانند. اکثر این ها خودشان مردمان تحت ستم هستند و هر روز توسط همان سیستمی که برایش ادای احترام می کنند لگدمال و تحقیر می شوند.

زمان خاتمه دادن به این گونه چیزها رسیده است. فقط کمی فکر کنید که وقتی ادای احترام می کنید واقعاً به چه چیزی دارید ادای احترام می کنید. توده های مردم باید در این مورد آگاه شوند و خود را در مورد ماهیت این سیستم آموزش دهند. به طور مثال، این قتل ها توسط پلیس تصادفی نیستند. تاریخ آن طولانی است و در مقیاس عظیم رخ می دهند و مرتباً تکرار می شوند زیرا ریشه این معضل در شالوده های این سیستم است.

تنها امر خوبی که در ماه های اخیر رخ داده است و شما آن را «لحظه» خواندید، وضعیت زیبای جدیدی است که ظهور یافته. یعنی توده های مردم بلند شده و طوری وارد مقاومت شده اند که مدت ها است در این کشور شاهد آن نبودیم. این یک رخداد زیبا است. جوانان و دیگرانی که در فرگوسن با شجاعت ایستادند و گفتند: نه! ما دیگر این وضعیت را تحمل نمی کنیم. و کسانی که پس از قتل اریک گارنر توسط پلیس وارد مبارزه شدند. در این مبارزات علاوه بر ستم دیدگانی که مستقیماً زیر چکمه های پلیس هستند عده ی زیادی از مردم شرکت کردند. از میان طبقات میانی نیز عده ای وارد مبارزه شدند، از جمله سفیدها و اعلام کردند: خیر ما نمی خواهیم در جامعه ای که این اتفاقات در آن می افتد زندگی کنیم. این نوع مقاومت بسیار مهم است و باید بزرگ تر شده و گسترش بیابد. از جمله مسائلی که درک و تحلیل علمی می تواند به ما بیاموزد این است که اعتراضات، اموری بسیار خوب و بسیار مهم هستند. آنچه ما «جنگ علیه قدرت» می خوانیم امر بسیار مهمی است. سازنده ی قوا و قدرت مردم است. به کارگزاران جامعه پیام می فرستد که دیگر نمی توانند بر جنایت های‌شان سرپوش بگذارند و دیگر جنایت های‌شان تحمل نخواهد شد. این بخش بسیار مهمی از ماجرا است که باید اتفاق بیفتد. اما باید جلوتر هم برود. چرا؟ زیرا یک تحلیل علمی به روشنی به ما نشان می دهد که این سیستم به دلیل ساختارش، به دلیل ماهیتی که دارد این نوع معضلات، سرکوب ها ، ستم ها و بی عدالتی ها را مرتباً بازتولید خواهد کرد و تا زمانی که اجازه دهیم سیستم سرمایه داری پابرجا بماند این ها بازتولید خواهند شد.

برخی اوقات ما صحبت از تضادهای غیرقابل حل سرمایه داری می کنیم. اگر از علم برای تحلیل این موضوع استفاده کنید هرچه بیشتر خواهید فهمید که این سیستم نمی تواند خود را تعمیر کند و اساساً قادر نیست این نوع خشونت ها را کنار بگذارد. این سیستم در این کشور، در نهایت نمی تواند کشتن مردم، مردم سیاه و لاتین را کنار بگذارد. نمی تواند حاکمیت نیروهای قوای قهریه اش را که بی رحمانه بخش بزرگی از توده های مردم را سرکوب و کنترل می کنند کنار بگذارد. برای همین است که باب آواکیان همیشه با پافشاری تأکید می کند که باید بفهمیم این کشور، این سیستم بر پایه ی برده داری ساخته شد. این چیز جدیدی نیست و به روزهای اولیه این کشور برمی گردد. ایالات متحده‌ی آمریکا بر پایه‌ی برده داری و نسل کشی مردم بومی آغاز شد و ساخته شد. سنگ بنای این کشور از آن تشکیل شده است. میراث این سنگ بنا با تمام بی رحمی اش تا به کنون ادامه یافته و سرچشمه ی مستقیمِ عملکردِ امروزی پلیس (قوای قهریه ی حفاظت از سیستم سرمایه داری) است که هر روز جوانان بی سلاح را در خیابان به گلوله می بندد. یک رابطه ی مستقیم در اینجا موجود است. علم به شما نشان خواهد داد که این رابطه یک رابطه ی واقعی و عینی است و صرفاً نظریه ی ذهنی یا گمانه زنی توخالی عده ای نیست. برای اینکه چنین ادعایی کنیم نیاز به نشانه و مدرک عینی داریم و البته که نشانه و مدرک موجود است.

در مورد مساله ی ستم بر زن نیز چنین است. این ستم یکی دیگر از آن تضادهای عمیقاً غیرقابل حل سیستم موجود است. این سیستم در نهایت نمی تواند این معضل را حل کند. علم به شما می تواند نشان دهد که ستم بر زن در ریشه ی ساختارهای زیربنایی سیستم سرمایه داری و همچنین سیستم های ستم‌گرانه و استثمارگرانه ی پیشین تعبیه شده است. بله سرمایه داری به بخش های کوچکی از زنان اجازه می دهد که به اصطلاح از نردبان اجتماعی بالا بروند. همین را در مورد مردم سیاه می توان گفت. عده ای از آنان اجازه یافته اند که از نردبان بالا بروند، وارد قشر میانه ی متخصص بشوند و این روزها هم یک رئیس جمهور سیاه داشته باشند. اما هیچ یک از این ها ستم عمیق و بی وقفه ای را که اکثریت عظیم مردم سیاه و دیگر مردم رنگین پوست تجربه می کنند ذره ای تغییر نمی دهد. همین را در مورد زنان می توان گفت. نیمی از جمعیت نوع بشر یعنی زنان، در ایالات متحده و در سراسر جهان به طرق مختلف فرودست نگاه داشته می شوند. این وضعیت به صرف اینکه چند مدیر برجسته ی شرکت های عظیم یا نمایندگان حکومت زن هستند یا چند زن بسیار ثروتمند بورژوا موجود است عوض نمی شود. هیچ یک از این ها جایگاهِ انسان زدایی شده ی زنان و تجربه ی اکثریت عظیم زنان در این کشور و در سراسر جهان را عوض نمی کند.

 جنگ های امپریالیستی یکی دیگر از تضادهای غیرقابل حل این سیستم است. در نهایت اهمیتی ندارد که هر از چندی، این یا آن نماینده ی طبقه‌ی حاکمه (حتا صمیمانه) علیه این یا آن جنگ تجاوزکارانه ی امپریالیستی لب به سخن بگشاید. این طبقه‌ی حاکمه برای دفاع از سیستم امپریالیستی خود و گسترش آن همواره دست به جنگ های امپریالیستی خواهد زد و بارها و بارها این کار را خواهد کرد. چرا؟ برای اینکه دینامیک های زیربنایی سیستم این فرایند را به پیش می راند، خواه این یا آن سیاست مدار یا دیگر شخصیت های طبقه‌ی حاکمه این روش را دوست داشته باشند یا نداشته باشند. متوجه هستید؟ ماشینِ این سیستم به طور مکرر راه اندازی چنین جنگ هایی را ایجاب می کند و این برای تداوم سیستم، گسترش و استحکام آن ضروری است.

بنا بر این باید این واقعیت را قبول کنیم که ستم ملی، ستم بر مردم اقلیت، ستم بر زن، جنگ های امپریالیستی، اشغال‌گری ارتش های متجاوز و غیره را در نهایت در چارچوب این سیستم نمی توان حل کرد. علم می تواند این مساله را تحلیل کند و نشان دهد که چرا هیچ یک از این تضادها را نمی توان در چارچوب ساختارهای سرمایه داری  -  امپریالیسم حل کرد. چنین تحلیلی را باب آواکیان طی چند دهه بارها ارائه داده و به گونه ای ژرف بر این واقعیت پرتو افکنده است که سیستم موجود اصلاح ناپذیر است، نمی توان آن را تعمیر کرد، به جای تلاش برای وصله پینه کردنِ اینجا و آنجای سیستم باید برای یک انقلاب واقعی تلاش کرد.

در رابطه با مساله‌ی محیط زیستِ جهانی نیز همین امر صادق است. حتا اگر عده ای از سرمایه داران یا دیگر شخصیت های طبقه ی حاکم، نمایندگان سیستم در این کشور یا کشورهای دیگر شخصاً متقاعد شوند که کره‌ی زمین در وضعیت اضطراری محیط زیستی است و واقعاً باید قدم هایی را برای نجات محیط زیست کره‌ی زمین برداشت و جلوی این همه فرسایش که در سراسر جهان مشکلات وخیمی به بار آورده را گرفت، حتا اگر تلاش کنند اصلاحاتی در اینجا و آنجا صورت دهند، خیلی زود به محدودیت ها و موانع سیستم خودشان بر خواهند خورد! سیستم سرمایه داری امپریالیستی اصولاً به گونه ای ساختار یافته که اجازه ی این نوع تغییرات رادیکال را که واقعاً برای حل بحران جهانی محیط زیست لازم است نمی دهد. ساده بگویم، سرمایه داران به خاطر ساختارهای زیربنایی و «قواعد کارکردی» سیستم سرمایه داری که با رقابت جویی تهاجمی رقم خورده و تولید سود قوه‌ی محرکه ی آن است، قادر نیستند و پایه ی مادی آن را ندارند که تحت این سیستم اقداماتی به حدی کافی بزرگ و گسترده به کار گیرند و این معضل محیط زیستی جهانی را حل کنند.

درک این مسایل بسیار مهم است و برای درک عمیق این مسایل، به علم نیاز است تا بفهمیم که صرفاً نمی توان حاکمان را «قانع» کرد که تغییر کنند زیرا آن ها خودشان هم متصل به قواعد و کارکرد ماشینی سیستم خودشان هستند (چه این وضعیت را دوست داشته باشند چه نداشته باشند). اگر شما این را درک نکنید … اگر فکر کنید که راه تغییر جهان انجام چند «رفرم» است … اگر به طور مثال فکر کنید که راه ممانعت از قتل جوانان بی سلاح توسط پلیس این است که دوربین های بدنی به پلیس ها وصل بشود و یا تعلیمات بهتری به آنان داده شود، باید بگویم که حتماً تکان خواهید خورد چون سیستم، این شکل از ارعاب و ستم را مرتباً بازتولید خواهد کرد و باید بدانیم که کاری به جز این نمی تواند بکند.

این امر در رابطه با همه ی مسایل پیش گفته صادق است. اگر فکر می کنید که صرفاً با قدرتمند کردن عده ای از زنان یا دختران در این بخش و آن بخش خواهید توانست بار سنگین ستم ساختاری (سیستمیک) بر زنان را در این کشور یا در جهان براندازید باید بگویم که خود را فریب می دهید. اگر فکر می کنید که مردم صرفاً با بیان اراده شان خواهند توانست جلوی بروز جنگ را بگیرند و بالاخره جنگ های امپریالیستی را پایان دهند باید بگویم که خود را گول می زنید. اگر فکر می کنید که متقاعد کردن سرمایه داران به اینکه ممانعت از فرسایش محیط زیست برای تجارت آنان خوب است یا اگر واقعاً کره‌ی زمین را نجات ندهیم فرزندان و نوه های خودشان زجر خواهند کشید … اگر فکر می کنید با این کارها بحران جهانی محیط زیست حل خواهد شد دارید خود را گول می زنید.

آیا باید اعتراض کرد؟ بله. مسلماً، اعتراض ها بسیار مهم هستند. برای توده های مردم در اینجا و سراسر جهان بسیار مهم است که روشن باشند و روشن کنند که این خشونت ها و بی عدالتی های وقیحانه را تحمل نخواهند کرد، همدست آن نخواهند شد و دیگر ذره ای از آن را قبول نخواهند کرد. اعلام اینکه خیر! ما دیگر تحمل نخواهیم کرد بسیار مهم است. اما باید فراتر از این رفت و درک کرد که در سازمان و عملکرد اقتصادی و سیاسی سیستم های مختلف تضادهای درونی ساختاری هست و انبوه این تضادهای زیربنایی است که سرچشمه ی تولید بی عدالتی ها و خشونت های وحشتناک می باشند و این تضادها توسط سرمایه داران و در چارچوب سیستم سرمایه داری قابل حل نیستند. برای حل آن ها، شما نیاز به یک اقتصاد متفاوت، یک ایدئولوژی متفاوت، یک جهان بینی متفاوت و اهداف اجتماعی متفاوت دارید. نیازمند به میدان آمدنِ نیروهای اجتماعی متفاوتی هستید که این ها را اعمال کنند، نیازمند قدرت دولتی هستید. مردم باید خود را برای یک انقلاب واقعی سازمان دهند. من در طول این مصاحبه نمی توانم وارد همه ی الگوهایی شوم که ثابت می کنند سیستم نمی تواند این تضادهای زیربنایی را حل کند. اما تأکید می کنم که شواهد انباشت شده ای برای اثبات این حکم موجود هست و در چهل سال گذشته باب آواکیان در آثار خود به طور مفصل آن ها را شرح داده است. کاری که باید می شد شده است. کاری عمیق و ژرف. کاری که علمی، روشمند و با حساب و کتاب است و همه باید درگیر بررسی انتقادی این کار شوند. آنان را مطالعه کنند و در مورد آن نظر دهند. هیچ کس نباید به طور سطحی با آن مخالفت کند. این کاری است که وارد عمق معضلات شده و راه حل مطابق با آن را ارائه می دهد.

نکته ی دیگری می گویم و سپس اندکی بر روی آن تأمل خواهم کرد. یکی از دلگرم کننده ترین چیزها در مورد علم این است که به ما پتانسیل تغییر مثبت را نشان می دهد. به ما می گوید که چگونه می توانیم پدیده ها را در جهتی واقعاً بسیار خوب تغییر دهیم. اگر شما به درک علمی مجهز نباشید، در زندگی مرتباً دور خود می چرخید، به مشکلات برمی خورید، شاید یک مشکل کوچک را اینجا و آنجا حل کنید اما مشکلات دوباره سربلند می کنند و کلاً نمی دانید دارید چه می کنید. اما با علم شما می توانید به طور روشمند نه تنها منبع معضلات و مشکلات را شناسایی کنید بلکه می توانید پایه های تغیر مثبت در آن ها را بیابید. یکی از مسائلی که اغلب مردم درک نمی کنند این است که پایه ی تغییر انقلابی در یک جامعه، در یک سیستم اجتماعی، درست در خود تضادهای سیستم است. مکانش آنجا است. در واقع، درست در درون آن تضادهایی است که قبلاً در موردشان صحبت کردم، آن تضادهای بزرگی که خود سیستم نمی تواند آن ها را اصلاح و در نهایت حل کند. این واقعیت که آن ها نمی توانند این تضادهای بزرگ را حل کنند و مرتباً به طرق مختلف مردم را به زمین می زنند، شرایطی را به وجود می آورد و پایه ای را فراهم می کند که بتوانیم روی آن تضادها کار کنیم تا مردم در شمار هزاران و میلیون ها به میدان بیایند، پیشروی کنند و توان سازمان دادن یک انقلاب واقعی و ساختن یک جامعه ی نوین را بر پایه ای کاملاً متفاوت پیدا کنند. واضح است که مشکلات یک شبه حل نخواهند شد. اما با علم و با ابتکار عمل آگاهانه ی مردمی که به طور جمعی خود را برای یک انقلاب واقعی سازمان می دهند، بسیاری از مشکلات بزرگ را تا حد بسیار زیادی می توان حل کرد.•

 ادامه دارد …