به یاد رفیق علی صادقی (کاک ابراهیم)

به اشتراک گذاشتن
زمان مطالعه: ۳ دقیقه

دریغ و تاسف که در سحرگاه ده اسفند ۱۳۹۷ (اول مارس ۲۰۱۹) رفیق علی صادقی (معروف به کاک ابراهیم و دکتر ابراهیم) از بنیانگذاران سازمان انقلابی حزب توده و پس از آن حزب رنجبران ایران، در گذشت. کاک ابراهیم در سال ١٣١۵ در روستای چکنه از توابع قوچان در شمال خراسان به دنیا آمد. در دوران دبیرستان در مشهد، به سازمان جوانان حزب توده پیوست. پس ازدیپلم به سوئیس رفته و در دانشگاه لوزان در رشته فیزیک فارغ التحصیل شد و سپس در سال ۱۹۶۳ در فرانسه موفق به دریافت دکترای فیزیک هسته ای شد. اما به جای بالا رفتن از پله های «ترقی» تصمیم گرفت با هر آن چه در توانش بود وارد راه مبارزه در راه رهایی ستمدیدگان و استثمارشوندگان شود. باب آواکیان نکتۀ مهمی را در رابطه با خصلت روشنفکران می گوید: « یکی از خصایل مشخص روشنفکران، چه به عنوان فرد یا پدیده ای اجتماعی، این است که به خاطر موقعیت خاص شان و ماهیت نقش آنان در کار با ایده ها، امکان و ظرفیت آن را دارند که خود را به این یا آن طبقه «بچسبانند» و حتا خود را از یک طبقه «جدا» کرده و به طبقه ای دیگر «بچسبند». به عبارت دیگر، آنها می توانند جهان بینی این یا آن طبقه را اتخاذ کنند و نماینده منافع این یا آن طبقه شوند.» رفیق ابراهیم، نمونه ای از آن روشنفکرانِ طبقۀ بورژوازی بود که از طبقۀ خود گسست کرد تا به رهایی زحمتکشان خدمت کند.

دکتر ابراهیم همراه با بسیاری از کادرهای جوان حزب توده در اوایل دهۀ شصت میلادی، تحت تاثیر نقدهای مائوتسه دون به غلبۀ رویزیونیسم در حزب کمونیست شوروی و تبدیل آن از یک کشور سوسیالیستی به یک کشور سرمایه داری، از حزب توده جدا شدند و سازمان انقلابی حزب توده را تشکیل دادند. سازمان انقلابی حزب توده، تصمیم گرفت عده ای از کادرهای خود را مخفیانه به ایران بفرستد. رفیق ابراهیم به چین و کوبا سفر کرده و دوره های آموزشی مختلف را در این دو کشور از سر گذراند و در سال ۱۳۵۴ از طریق افغانستان وارد ایران شد اما در مرز دستگیر شد. وی به مدت ۲۶ ماه در سلول انفرادی و زیر شکنجه قرار داشت اما حتا هویت خود را فاش نکرد. چهل سال پیش با سرنگونی رژیم شاه وی در سال ۵۷ از زندان آزاد می شود.

ما با رفیق ابراهیم اختلافات زیادی به ویژه در مورد چین پس از سال ۱۹۷۶ داشتیم. یعنی هنگامی که پس از مرگ مائو، رویزیونیست ها قدرت را گرفتند و سرمایه داری در این کشور احیاء شد. در جنبش نوین کمونیستی که تحت تاثیر مبارزات مائوتسه دون علیه رویزیونیسم روسی شکل گرفته بود، ناموزونی در درک از تکامل کیفی مارکسیسم توسط مائو و بیان پراتیکی آن در «انقلاب فرهنگی پرولتاریایی» موجود بود. به همین جهت عده ای از جوانان کمونیست به جای پیوستن به سازمان انقلابی حزب توده، سازمان انقلابیون کمونیست به رهبری رفیق سیامک زعیم را تشکیل دادند. این اختلافات هنگامی که رویزیونیست ها در چین سوسیالیستی قدرت را گرفته، رهبران مائوئیست مانند چیان چین و چن چان چیائو را دستگیر و زندانی و  سرمایه داری را با پشتوانۀ امپریالیسم آمریکا در چین احیاء کردند، جهش کیفی کرد. رفیق ابراهیم همانند بخش بزرگی از جنبش نوین کمونیستی هنگامی که همین اتفاق دو دهه پیش در شوروی رخ داده بود، موضع صحیحی اتخاذ کرده بودند؛ اما در مورد چین دچار اشتباه شده و تا مدت ها چین رویزیونیستی را چین سوسیالیستی قلمداد کرده و طرفدار تز رویزیونیستی «سه جهان» بودند. اما اتفاقی که در چین افتاد، رخدادی «چینی» نبود بلکه رخدادی بین المللی بود که  پیامدهای منفی تاریخی-جهانی داشت. اکثریت غریب به اتفاق جنبش نوین کمونیستی ایران، نتوانستند از ورای این شکست و با تحلیل از آن، مانع از اضمحلال جنبش بین المللی کمونیستی شوند. 

یکی از چالش های بزرگ در مقابل کمونیست ها، خطر بیرون افتادن احزاب از جادۀ انقلاب است. هر چرخش و نقطه عطفی که در اوضاع (به ویژه اوضاع بین المللی) رخ می دهد، ضرورت های جدیدی را در مقابل احزاب  کمونیست می گذارد. تحلیل درست یا نادرست از این ضرورت ها و دادن پاسخ صحیح یا اشتباه به آن می تواند یک حزب کمونیست را به کجراه ببرد یا با کیفیت تر کند. اگر تحلیل از ضرورت و پاسخ به آن نادرست باشد در چنین شرایطی به رقم تلاشها و فداکاری ها، عمل و پراتیک سیاسی به هدف و آرمان خدمت نخواهد کرد. این مساله چالشی بوده است که همه احزاب جنبش نوین کمونیستی با آن روبرو بودند و بررسی رویکردها و چرخش های آنها، از جمله سازمان انقلابی حزب توده و حزب رنجبران، بخش مهمی از این مبارزه و این روند و همچنین تاریخ مبارزۀ طبقاتی در  ایران است.

گرامی باد یاد و خاطره رفیق ابراهیم

حزب کمونیست ایران (مارکسیست لنینیست مائوئیست)

۱۰ اسفند ۱۳۹۷