تلاطمات اقتصادی و سیاسی در نظام امپریالیستی  و جایگاه چین در آن

ریموند لوتا

مقاله زیر گزیدهی دو بخش از مقالهی «جابجائیها و گسلها در اقتصاد جهان و رقابت میان قدرتهای بزرگ» به قلم ریموند لوتا میباشد. تمام این مقاله و حاشیهنویسیهای آن را میتوانید در تارنمای سربداران مطالعه کنید.

خلاصهی مقاله:

 امکان دست یابی برخی قدرتها، یا ائتلافی از قدرتها، به ظرفیت جغرافیا- سیاسی (ژئوپلتیک) بزرگتر و به چالش گرفتن سلطهی آمریکا در حال افزایش است. این چالشگری، در حال حاضر، لزوما از طریق رویاروئی مستقیم نیست اما به طور فزایندهای به طرق استراتژیک میباشد. این روندها در کنش متقابل با تضادها، برخوردها و مبارزات دیگر در جهان قرار دارند. آمریکا هنوز بزرگترین اقتصاد جهان و چسب مالی تمام نظام جهانی بوده و «ضامن» نظام جهانیِ سیاسی- نظامیِ کنونی میباشد —  نظامی که فعلا به نفع همه قدرتهای بزرگ است. مقام اقتصادی آمریکا در جهان در حال نزول است. اما امپریالیسم آمریکا نسبت به رقبا و رقبای در حال ظهور دارای توان نظامی بیهمتاست. آمریکا از سال ۲۰۰۱ با هدف تضمین سلطهی بلامنازع جهانی خود برای دهههای آینده، این امتیاز را به کار گرفته و دست به یک تهاجم نظامی جهانی زده که امروز مرکز آن افغانستان و عراق است. اما در زمینه پیگیری دستور کار جهانیاش با مشکلات روبرو شده است. نظام مالی آمریکا در گردابی افتاده است که هر روز تندتر میشود. و جابجائی و تغییرات در اقتصاد جهان آزادی عمل و مانور آن را محدودتر کرده است.

 سیالیت نظام امپریالیستی موضوع بخش اول این مقاله است. موضوع بخش دوم خصلت توسعهی چین و مفاهیم عروج آن در نظام جهانی امپریالیستی است.

 بخش اول : نظام جهانی ساکن نیست

 -۱ مقدمه: ایالات متحدهی آمریکا هنوز نیروی مسلط و برتر دنیاست اما با فشارهای اوج یافتهی اقتصادی و ضروریاتِ فزایندهی استراتژیک مواجه است. تغییر و تحولات عمدهای در نظام جهانی امپریالیستی در حال وقوع است. در مرکز این تحولات چرخشهایی است که در توزیع قدرت اقتصادی جهانی صورت گرفته و گروهبندیهای جدید قدرتِ جغرافیاـ اقتصادی (ژئو- اکونومیک) و جغرافیاـ سیاسی (ژئو- پلتیک) در حال شکل گرفتن هستند. منظور از این گروهبندیها اتحاد بالقوهی چند کشور است که قابلیت فزایندهای  در به چالش کشیدن سلطهی جهانی آمریکا دارند. در این معادله، چین یک عنصر به شدت دینامیک است.

این پدیده در کنشِ متقابل با سایر تضادها و درگیریهای دنیا قرار دارد، به ویژه با تهاجم نظامی امپریالیسم آمریکا در پی واقعهی یازده سپتامبر، جنگهای آمریکا در عراق و افغانستان، مشکلاتی که تجربه کرده است و تهدیدهای نظامی علیه ایران.

چالشهای رقابت جویانهی جدید در مقابل امپریالیسم آمریکا، در حال حاضر، نعل به نعل به شکل چالشهای نظامی، اقتصادی و نهادی در «نقطه مقابل هژمونی» امپریالیسم آمریکا ظاهر نمیشوند. گرچه عناصری از چالشگری مستقیم در حال ظهورند اما در حال حاضر در یک قدرت واحد متمرکز نیستند. …  

در گرهگاه کنونی، هیچ یک از حریفان بالقوهی امپریالیسم آمریکا در پی رویارویی مستقیم نظامی با آمریکا یا مقابله بسیار جدی با آن نیستند. اما وجود این چالشها (و این حریفان) به معنای اینست که امپریالیسم آمریکا مجبور است بیش از پیش مواظب پشت سرش باشد.

امپریالیسم آمریکا به دنبال آن است که هژمونی خود را در محیط و بستری حفظ کند که توان اقتصادیاش در حال تحلیل رفتن و فرسایش است و نظام مالی بینالمللی که بر مبنای نقش ممتاز دلار بر پا شده بود گرفتار شکنندگی و بی ثباتی فزاینده است. مهم اینست که همهی این وقایع در دورهای جریان دارد که با بیثباتی فزاینده در نظام جهانی رقم خورده است. در این دوره با بازتر شدن شکافها در سرکردگی جهانی ایالات متحده، قطبهای جدید قدرت در حال ظهورند.

فروپاشی بلوک سوسیال امپریالیستی شوروی در فاصلهی سالهای ۱۹۸۹-۱۹۹۱ مُعرف مهمترین تغییر در مناسباتِ میانِ امپریالیستها از زمان خاتمه جنگ جهانی دوم بود. به وجود آمدن یک چارچوب ادغام شدهترِ جغرافیا ـ سیاسی (ژئو- پلتیک) برای انباشت سرمایه٭ کمک کرد تا موج عظیم «جهانی سازی» شتاب یابد. این امر توسط فنآوریهای نوین تسهیل شد و تحت پروژه نئولیبرالیسمی که آمریکا رهبریش را بر عهده داشت قوام پیدا کرد. منظور از نئولیبرالیسم، خصوصی کردن دارایی های حکومتی، گشایش بازارها به روی سرمایه خارجی، شُل کردن مقررات حاکم بر کسب و کار، کاهش هزینههای اجتماعی و محدود کردن سیاستهای حمایت از کارگران است.

جهشهایی که در زمینه صنعتی کردن کشاورزی جهانی و ادغام تولید و حمل و نقل مواد خوراکی میان ملل گوناگون صورت گرفته، فرایند نابودی نظامهای سنتی کشاورزی در مناطق روستایی جهان سوم را سرعت بخشیده است. این امر، فرایندی از رشد بیسابقه جمعیت شهری در طول تاریخ را به دنبال داشته که مرکزش جهان سوم است: منظور حرکت اهالی از مناطق کشاورزی به شهرها و رشد سریع شهرهای قدیم و جدید است. برای نخستین بار در تاریخ بشر بیش از نیمی از جمعیت دنیا در شهرها زندگی میکنند. در این میان، یک میلیارد نفر ساکن زاغههای موقتی هستند که در درون و گرداگرد شهرهای جهان سوم قرار دارند

….

به علاوه، تضادهای نظام جهانی سرمایهداری به نحو خاصی که در فروپاشی اتحاد شوروی فشرده شد حل شدند. این امر (و البته وجود عواملی دیگر) موجب سربلند کردنِ یک بنیادگرایی ارتجاعی و فراملیتی اسلامی بود که کسی انتظارش را نداشت. این جریان کماکان یک نیروی واقعی مادی و ایدئولوژیک در دنیا است. ….

اینک همین تحولات در کنشِ متقابل با عوامل زیر قرار دارند و از آنها  تاثیر میگیرند:

• سر بلند کردن سریعِ چین بهمثابه   قدرتی اقتصادی و نمایش قدرت آن در شرق آسیا، آسیای مرکزی و سایر مناطق استراتژیک جهان سوم.

• تحکیم اتحادیه اروپا بر اثر گسترده شدن مرزهایش در اروپای مرکزی و شرقی و ایجاد یک منطقهی منسجم پولی حول «یورو».  هر دوی اینها، برای برتری «آمریکا ـ دلار» یک چالش محسوب میشود و مُعرف یک چارچوب اولیهی شکلگیری یک قدرت آلترناتیو در مقابل نظم امپراتوری تحت هدایت آمریکاست.

• امپریالیسم روس که به مواد خام متکی است و با گذشت زمان اعتماد به نفس بیشتری یافته است.  این قدرت امپریالیستی رشتههای ارتباطی خود را با اروپای غربی بیشتر میکند و بر آن فشار میگذارد؛ با حرکتهای آمریکا مقابله می کند؛ و با وارد شدن در همکاریهای استراتژیک گوناگون با چین در پهنهی پر ثمرِ «اورـ آسیا» و همکاری با کشورهایی نظیر ایران، ونزوئلا و غیره در زمینهی ارائهی فنآوری بالا و تسلیحات پیشرفته به آنان منافع امپراتوری خود را پیش میبرد.

• ظهور مراکز انباشت منطقهای جدید در جهان سوم.  این امر عمدتا برخاسته و مبتنی بر گسترش و تعمیق مناسبات تولید سرمایهداری است که تحت هدایت امپریالیستها انجام میگیرد؛ و تقسیم کارهای جدیدی که از یک «سرمایهداری شبکه ای» ادغام شدهتر نشئت گرفته و شامل تمرکز زدایی تجهیزات تولیدی به لحاظ جغرافیایی و شکل های مختلف مقاطعهکاری است. یک نتیجه مهم این بوده که برخی رژیمهای وابسته و تابع و کمپرادور اینک میدان مانور بیشتری در اختیار دارند. این به ویژه در ارتباط است با افزایش قیمتهای انرژی و کالا و گروهبندیهای جدید قدرت جغرافیای ـ اقتصادی (نظیر روسیه ـ چین).

• هدف دائمی امپریالیسم آمریکا یعنی تضمین سلطهی بلامنازع جهانی برای دهههای آینده بر شالودهی نظامیگری و گسترش فزایندهی شبکهی مالی در خودِ آمریکا. این امر دربرگیرنده رشد انفجاری بخش مالی نسبت به بخش صنایع و کل اقتصاد و بسط ابزار مالی قمارگونه و بیثباتکننده برای انباشت ثروت است.

این پدیدهها  با دو تحول کاملا مرتبط به هم در کنش متقابل قرار دارند و از آنها تاثیر میگیرند. یکم، ما با رقابت شدت یابنده جهانی بر سر منابع روبروییم. نیاز فزاینده قدرتهای صنعتی عمده به انرژی و رقابت برای کسب کنترل این منابع، به آتش دامن میزند. عرضهی انرژی در حال محدود شدن است.

 …. 

دوم، نگرانیهای مربوط به محیط زیست جهانی در حال نزدیک شدن به یک نقطه اوج است.

….

تغییرات جغرافیا ـ اقتصادی و جغرافیا ـ سیاسی در سطوح بسیار متفاوتی در حال وقوع است. و عوامل تاریخی خاصی در کارند. اما اینها گرایشها و وقایعی اتفاقی نیستند. در عمیقترین رده، آنچه شالوده تغییرات را تشکیل میدهد خصلت و منطق نظام سرمایهداری است: اجبار به گسترش و به حداکثر رساندن سود برای به دست آوردن موقعیت برتر در رقابت، رشد کور و پر هرج و مرج، و افقهای کوتاه مدت سرمایهداری.اینها تنشهای ذاتی نظامی است که در آن، تولید به شدت اجتماعی شده و به شکل جهانی به هم پیوند خورده و در برگیرندهی تلاشهای متصل و دستجمعی هزاران و میلیونها کارگر مزدی است ولی ابزار تولید ثروت (همان ثروتی که به شکل جمعی تولید شده است) و حتی دانش به شکل خصوصی کنترل میشود و توسط یک طبقهی  قلیل العده سرمایهدار به کار گرفته می شود.

 -۲برخی نکات بسیار مهم درباره جغرافیای اقتصادی اقتصاد جهانی

در خاتمه جنگ جهانی دوم، ایالات متحده آمریکا به طور تخمینی ۵۰ درصد تولید ناخالص ملی دنیا، و حتی درصد بزرگتری از توانایی صنعتی دنیا را در اختیار داشت. این امر بازتاب نتیجه تاریخی مشخص آن جنگ بود: ظهور برتری امپریالیسم آمریکا و نابودی بخش اعظم توانایی تولیدی در مراکز امپراتوری ـ صنعتی اروپای غربی و ژاپن.

از سال ۱۹۶۰، سهم آمریکا از تولید ناخالص ملی در دنیا به ۳۰ درصد کاهش یافت و امروز به حدود ۲۱ درصد رسیده است. سقوط نسبی اقتصادی امپریالیسم آمریکا به چند دهه قبل برمیگردد. مقطع ۷۱ ـ ۱۹۶۸ به نوعی یک نقطه عطف محسوب میشود. آن دوره تاریخی با چالش گری اروپا و کنار گذاردن معیار طلا ـ دلار در نظام مالی جهان رقم خورد. ظهور ژاپن بهمثابه   یک رقیب صنعتی ـ مالی و قدرتِ مهمی در صدور سرمایه ٭٭ در دهه ۱۹۸۰ نقطه عطف دیگری است.

اما امروز شاهد زمین لرزهای هستیم که از نظر قدرت و ناگهانی بودن، متفاوت از تکانهای قبلی است: سر بلند کردن چین در اقتصاد جهانی امپریالیستی.در سال ۱۹۷۶ (متعاقب مرگ مائوتسهدون و دستگیری به اصطلاح «گروه چهار نفر») سوسیالیسم در چین سرنگون و سرمایهداری در آن کشور احیاء شد.

عبارت «سر بلند کردن چین» در عین حال که یک توصیف است، تجزیه و تحلیلی را نیز در بر دارد. چین قدرت امپریالیستی نیست اما قدرت جهانی در حال رشد و رقابتجو در عرصهی اقتصادی و جغرافیای سیاسی در نظام جهانی امپریالیستی است.

حجم مطلق اقتصاد چین که بسرعت در حال رشد است جایگاه مرکزی این کشور را در فرایند انباشت جهانی نشان میدهد. چین هم مقصد سرمایهی امپریالیستی است و هم محور تولیدات صنعتی جهان. درآمدهای صادراتی عظیم چین بانک مرکزی چین را به بزرگترین دارندهی خارجی ذخایر دلار دنیا تبدیل کرده است. تاثیرات منطقهای این کشور بر شرق آسیا و دامنهی حضور جهانیاش (مثلا در آفریقا و آمریکای جنوبی) و بالاخره تواناییهای نظامی آن که بسرعت در حال گسترش است، همه و همه، تاثیرات عمیقی بر مناسبات اقتصادی و بر جغرافیای سیاسی جهان میگذارد. و به دلایلی که نیازمند بررسی بیشتر است به نظر میآید مقامِ مخصوص رهبری چالش شرق آسیا در برابر سلطهی آمریکا بر آن منطقه از دست ژاپن خارج شده و به چین رسیده است.

  ….

بخش دوم : توسعه سرمایهداری در چین و سربلند کردن این کشور در نظام جهانی امپریالیستی

مقدمه: چین یک جامعه سوسیالیستی نیست. در اینجا ما شاهد پویش پیچیدهای از توسعه هستیم.

خیلیها  گمان میکنند چین یک جامعهی سوسیالیستی است. بیش از همه، رهبران چین نظام خود را سوسیالیستی میخوانند و حزب حاکم بر آن کشور به ظاهر حزبی کمونیستی است. اما سوسیالیسم در چین در اکتبر ۱۹۷۶ سرنگون شد و دیگر وجود خارجی ندارد. دنسیائوپین و سایر نیروهای درون حزب کمونیست چین که رهبران سرمایهداری نوخاسته بودند، کمی بعد از مرگ مائوتسه دون دست به کودتای نظامی زده و بسرعت اقدام به دستگیری هستهی رهبری مائوئیستی در حزب کمونیست چین و سرکوب مخالفان انقلابی خود کردند.

اینک یک طبقهی  سرمایهدار جدید در چین حاکم است. این طبقه تابع و تحت سلطهی امپریالیسم است. امپریالیسم عمیقا در جامعه و اقتصاد چین ریشه دوانده است. این کار از طریق سرمایهگذاریهای شرکتهای فراملیتی، فعالیتهای مالی جهانی که تحت نفوذ موسسات تحت کنترل امپریالیسم نظیر بانک جهانی و سازمان تجارت جهانی است انجام میگیرد و از مجاری فرهنگ و ایدئولوژی نیز پیش میرود.

چین وابسته به امپریالیسم است. این به معنی وابستگی به جریان عظیم سرمایه جهت سرمایهگذاری در اقتصاد چین و وابستگی به ورود به بازارهای صادراتی کشورهای سرمایهداری پیشرفته نظیر ایالات متحده و ژاپن و آلمان است. این عامل تعیین کنندهترین وجه در توسعه سرمایهداری چین بوده و هست.

چین ذخیره گستردهای از کار را در اختیار دارد که میتواند آن را فوقاستثمار کند. برای چین این عامل «امتیاز در صحنه رقابت» محسوب میشود. دقیقا بر همین مبنا، چین عرصهی بسیار سودآوری برای سرمایهگذاریهای امپریالیستی در نظام جهانی بوده است. رشد سریع اقتصاد چین به این دلیل است. تداوم این امر و حرکت حاکمان چین برای تحکیم پایهی قدرت و ابتکار عمل خود باعث شده که چین نفوذ و توان فزایندهای کسب کند. این فرایند در چارچوبی جریان دارد که امپریالیسم، به ویژه امپریالیسم آمریکا، بر چین سلطه دارد.

حاکمان چین در چارچوب و بستر استثمار وحشیانهی کار مزدی در پی ایجاد فضا و تامین منافع جغرافیا ـ استراتژیک جهانی برای خود هستند و در جریان این کار در برابر چارچوبی که عمدتا امپریالیسم آمریکا از آن سود میبرد چالشهائی را مطرح میکنند.

در واقع چین میتواند در حال گذار و تبدیل به یک قدرت امپریالیستی باشد. اما اینکه بالاخره تبدیل به آن بشود یا خیر فقط نتیجهی عملکرد عوامل اقتصادی نخواهد بود. و صرفا در گرو عوامل درونی جامعه چین هم نخواهد بود. بلکه در گروی تحولات مختلف و در هم تنیدهی اقتصادی، سیاسی و نظامی در نظام جهانی است – منجمله تحولات غیر منتظره ای نظیر بحرانها، جنگها، مبارزات طبقاتی در چین و دنیا و انقلابات.

به طور کلی، توسعهی چین و سربلند کردن آن در نظام جهانی امپریالیستی را پویش پیچیدهای که مرکب از وابستگی وتوان فزاینده است شکل میدهد و به نوبه خود بر نظام جهانی امپریالیستی تاثیر میگذارد. فرجام این روند، از پیش تعیین شده نیست. اما پیشاپیش، گسل عمده و تعیین کنندهای در نظام بینالمللی محسوب میشود.

۱)   رشد سریع چین تحت هدایت سرمایه خارجی قرار دارد و وابسته به صادرات است

الف . چین در اقتصاد جهانی

چین در حال تبدیل شدن به مرکز ثقل تولید صنعتی دنیاست. در سالهای اخیر، در شمار پنج کشور عمدهای بود که مقصد سرمایهگذاریهای خارجی هستند. چین، مقصد عمدهی سرمایهگذاری صنعتی دنیاست و برای اقتصاد جهانی امپریالیستی، موتور رشد بوده است. چین مصرف کننده حدود ۲۰ تا ۲۵ درصد محصول جهانی آهن، آلومینیوم و مس است و افزایش یک سوم تقاضای نفتی جهان را باعث شده است. (۱)

چین عمیقا در اقتصاد جهانی بافته شده است و بعد از آمریکا بزرگترین دارندهی ذخایر دلار در دنیاست. چین در آفریقا و سایر مناطق با ایالات متحده (و سایر قدرتهای امپریالیستی) درگیر رقابت بر سر مواد خام و ذخایر انرژی است و در حال عروج بهمثابه   یک نیروی جغرافیاـ اقتصادی در حال رشد است که بیش از پیش ژست تهاجمی به خود میگیرد. امپریالیسم آمریکا نیز به نوبه خود، به طور فزایندهای ، چین را بهمثابه   رقیب و حریفی دراز مدت مورد هدف قرار میدهد.

رشد سریع چین، به طور لاینفک، وابسته به جریانهای عظیم سرمایه خارجی برای سرمایهگذاری است:

–   سرمایه خارجی اکثر داراییهای ۲۱ بخش از ۲۸ بخش اصلی صنعتی چین را کنترل میکند. (۲)

–      از اوایل سالهای ۲۰۰۰، شرکتهای بزرگ فراملیتی نظیر «جنرال الکتریک» بیش از یک سوم تولید صنعتی چین را در اختیار داشتهاند. (۳)

–  بنگاههایی که سرمایه خارجی در آنجا سرمایهگذاری شده حدودا ۶۰ درصد واردات و صادرات چین را در اختیار دارند. (۴)

سرمایهگذاری توسط سرمایه خارجی باعث بوجود آمدن مجتمعهای تولیدی جدید و بسیار وسیع در مناطق ساحلی چین شده است. ۸۰ درصد کل سرمایهگذاریهای خارجی راهی این مناطق میشود. طی ۲۰ سال اخیر، حدود ۲۰۰ میلیون کارگر روستایی برای یافتن کار به مناطق شهری نقل مکان کردهاند. (۵) این ارتش کار مهاجر که میتواند مورد فوقاستثمار قرار بگیرد، در محیط کار با دستمزد اندک و در زمینه مسکن و خدمات با تبعیض روبروست. همین ارتش مهاجر کار است که نیازهای کاری مجتمعهای تولیدی را تامین میکند…..

چین بزرگترین دریافت کننده سرمایهگذاری مستقیم خارجی در جهان سوم محسوب میشود. شرکتهای ماوراء بحار از طریق عملیات خود در چین سودهای کلان و استثنایی استخراج میکنند.

 نرخهای برگشتی سرمایهگذاریهای صنعتی ایالات متحده در چین، ۲ برابر نرخ سودهای برگشتی از سرمایهگذاریهای قابل قیاس در کشورهای اتحادیه اروپا، و بالاتر از نرخ سودهای برگشتی از آمریکای لاتین است. ….

برای مثال، یک «آی پود» در ایالات متحده ۲۹۹ دلار فروخته میشود. بنگاههایی که در چین قطعات آن را سرهم میکنند فقط ۴ دلار دریافت میکنند. این در حالی است که ۱۶۰ دلار بابت طراحی، حمل و نقل و کارهای مربوط به فروش «آی پود»ها به جیب  شرکتهای آمریکایی میرود. (۷)

ب: زمینه های تاریخی و جنایت های حاکمان سرمایهدار نوخاستهی چین

در قرن نوزدهم میلادی، سرمایهداری غرب از طریق جنگها، تحمیل قراردادهای نابرابر، و تقسیم چین به مناطق نفوذ خارجیان، قصد تسلط بر این کشور را داشت. نفوذ اقتصادی و نظامی قدرتهای خارجی به شکل وحشیانه ادامه یافت: از فشار اقتصادی ایالات متحده برای گشودن دروازههای بازار چین گرفته تا تجاوز ژاپن و اشغال چین توسط آن کشور در دهه ۱۹۳۰ میلادی، تا حمایت ایالات متحده از نیروهای فاسد و ارتجاعی چانکایشک در جریان جنگ داخلی به سال های ۱۹۴۵ تا ۱۹۴۹. چین تحت سلطهی امپریالیسم حاکمیت ملی خود را از دست داد و توسعهی اقتصادی کشور معوج شده و از رشد بازماند.

انقلاب چین در فاصله ۱۹۴۹ تا ۱۹۷۶ وضعیت را کاملا دگرگون کرد. سلطهی اسارتبار خارجی را در هم شکست. پایههای حاکمیت استثماری و فاسد فئودالی و سرمایهداری بوروکرات را نابود کرد. از آن پس ذخائر چین به خدمتِ رفع نیازهای توسعهی همه جانبهاش درآمد. چین سوسیالیستی تحت رهبری مائو، اقتصادی متکی به خود و موزون ایجاد کرد. زیربنای صنعتی مدرنی ساخته شد. حمل و نقل و پایگاههای تولید برق بهمثابه بخشی از زیرساخت نوین با تلاشهای جمعی جامعه ایجاد شد و به این توسعه موزون خدمت کرد. صنعت در شهرهای کوچک و روستاها گسترش یافت. در مناطق روستایی، کمون ها برقرار شدند: کشت و زرع به شکل تعاونی در سطوح مختلف انجام میشد؛ دهقانان برای ساختن سیستمهای آبیاری گسترده و مهار سیل همراه شدند؛ سیستمهای بهداشتی و آموزشی کمهزینه فراهم شد. یک نیروی کار ماهر و سالم بوجود آمد.

حکام سرمایهدار نوخاسته چین بعد از سرنگونی سوسیالیسم در سال ۱۹۷۶، دروازههای چین را به طور اساسی به روی سرمایه خارجی گشودند و کشور را در اختیار آنها قرار دادند. امپریالیسم به همراه حکام سرمایهدار نوخاسته در چین، به توسعهی سابقا سوسیالیستی کشور چنگ انداختند و آن را در خدمت انباشت سرمایه تغییر دادند.  رژیم جدید، کارگران را از حقوقشان محروم و برای سرمایه خارجی و سرمایه نوخاسته بومی، به بردگان مزدی تبدیل کرد. آنها  کمونها را تعطیل کردند؛ دهقانانی که خلع مالکیت شده یا توانایی تامین معاش از راه کشاورزی را نداشتند از سر درماندگی (و به خیال کسب درآمدهای بیشتر) به شهرهای مناطق پر رونق ساحلی مهاجرت کردند تا تبدیل به قشر کارگری انعطاف پذیر، در دسترس، با قابلیت فوقاستثمار، شوند. زیرساختی که طی دوران سوسیالیسم ایجاد شده بود در واقع یارانه ی توسعهای شد که تحت هدایت امپریالیستها به پیش رفت.

ج: بورژوازی و بخش دولتی چین

پایگاه یک بخش از طبقهی  حاکمهی چین در دولت است. این بخش از طبقهی  حاکمه، هسته مرکزی قدرت در آن کشور را تشکیل میدهد و از طریق نهاد سیاسی آن، یعنی «حزب کمونیست چین» که هیچ ربطی به سوسیالیسم یا کمونیسم ندارد، حکم میراند. این بخش مرکزی بورژوازی چین اهرمهای کلیدی اقتصاد چین را تحت کنترل خود دارد. همین بخش است که سیاستهای پولی و مالیاتی را تنظیم میکند . این بخش از نزدیک به سرمایه خارجی متصل و وابسته است. این بخش با سرمایه بزرگ خصوصی بومی ادغام شده است. این بخش فرماندهی ارتش و قوای سرکوبگر دولتی را در دست دارد و وحشیانه از این نیرو علیه توده ها استفاده میکند . یعنی همانطور که در جریان سرکوب دانشجویان و کارگران طی خیزش میدان «صلح آسمانی» به سال ۱۹۸۹ دیدیم.

بخش دولتی اقتصاد شامل بنگاههای صنعتی و بانک های متعلق به دولت است که حدود ۳۵ درصد اقتصاد چین را در بر میگیرد. بخش سرمایهداری خصوصی در اقتصاد به سرعت در حال رشد است و اکثر بخش دولتی، خصوصی شده است. از سال ۱۹۹۵، بخش دولتی چین به شکل قابل ملاحظهای دستخوش بازسازی شده است. شمار گستردهای از بنگاهها و دهها میلیون حقوقبگیر شامل این حرکت شدهاند. اما یک هسته مرکزی از بنگاههای دولتی بر اکثر صنایع سنگین و بخشهای کلیدی خدمات مسلط است. (۸) و بخش دولتی کماکان یک پایگاه اقتصادی قدرت برای این بخش رهبری کنندهی بورژوازی چین محسوب میشود.

کنترل دولتی کماکان پر قدرتی بر بخشهای بانکی و بیمه اعمال میشود؛ اگر چه آنها  سهامی را به سرمایهگذاران خصوصی بینالمللی فروختهاند.

دولت چین در چارچوب سلطهی امپریالیستی و وابستگی به فنآوری وارداتی، به درجاتی توسعهی چین را به لحاظ استراتژیک هدایت میکند . یکی از اهداف دولت چین برای این کشور، “بالارفتن” از نردبان تولیدات صنعتی و رسیدن به مرحلهی تولیدات پیچیدهتر است. چین، اینک، محصولات سرمایه بَرِ بیشتری تولید میکند و درگیر تولید مدولار modular ( فنآوری پیشرفته و استاندارد) و غیره است.

طبقهی حاکم چین تلاش میکند زیربنای صنعتی ـ فنآوری کشور را بسط داده و بر الگوهای توسعه تاثیر بگذارد.

در حال حاضر صنعت خودرو سازی، تحت هدایت سرمایه خارجی (شرکتهایی مانند فولکس واگن و جنرال موتورز)، سریعا در چین توسعه مییابد. اما حکومت چین شرط ورود به بازار چین را انتقال فنآوری از شرکتهای بزرگ فراملیتی قرار داده که امری بیسابقه است. رژیم، بر روی اینکه خودروسازانِ داخلی پروژههای مشترک با شرکای خارجی رقیب را حفظ کنند پافشاری میکند .

مساله بسیار مهم دیگر اینست که چین در زمینهی پژوهشهای مقیاس بزرگ و درازمدت سرمایهگذاری کرده است. حکومت، شرکتهای خصوصی و دولتی چینی را تشویق میکند که در صنایعی نظیر کامپیوتر و ارتباطات تلفنی در صف اول قرار بگیرند.

طبقهی حاکمه چین میخواهد از این رشد اقتصادی که تحت سلطهی امپریالیستها و خارجیان است بهمثابه پایگاهی برای تقویت قدرت اقتصادی جهانی چین استفاده کند؛ و از این جایگاه تقویت شده برای گسترش نفوذ اقتصادیاش در جهان بهره جوید.

توسعهی اقتصادی سریع چین به گونهای انجام شده که کماکان تحت سلطهی  سرمایه خارجی و متکی به بازارهای بینالمللی است. این توسعه در مقابل نوسانات شدید تقاضا در بازار جهانی آسیب پذیر است. این توسعه میباید سرمایه خارجی را به خود جلب کند؛ سرمایهای که برای تولید دائما از مکزیک گرفته تا چین، و از چین گرفته تا ویتنام به دنبال مناطق کمهزینهتر میگردد. این پروژه مستلزم  ثبات اجتماعی و سیاسی در جامعه و اقتصاد است؛ اما در عین حال، اعوجاجهای فوقالعاده و حادی را در زمینه کشاورزی ـ صنعت ایجاد کرده و نابرابریهای گسترده منطقه ای و اجتماعی را دامن زده است. بر اساس برخی ارزیابیهای آماری، شکاف میان درآمدها در نواحی شهری و روستایی چین، بیشتر از هر کشور دیگر دنیاست و این عامل عمیقا بی ثبات کنندهای است. (۹)

د. واقعیت ها را یک به یک بررسی کنیم

دست یافتن به توسعهای سریع با حداقل هزینه و سود بالا، از اهداف کلیدی طبقهی حاکمه چین است. این توسعه بر  استثمار کار مزدی و کار دهقانی، بر خون و استخوان مردم چین، بنا شده است. این توسعهی اقتصادی، پر هرج و مرج، فلاکت بار و از نظر زیست محیطی نابود کننده است.

پنج شهر از ده شهر دنیا که آلودهترین هوا را دارند در چین هستند. پروژه سد «سه آبراه» که بزرگی آن در تاریخ بشر بیسابقه است، اکوسیستمها را به شکلی عظیم نابود کرده؛ باعث جابجایی جمعیتهای بزرگی شده است. توسعهی تجاری آزمندانه باعث نابودی سریع مزارع شده است. (کشاورزان توسط مقامات حکومتی محلی تحت فشار قرار دارند تا حق نسق خود را در مقابل مبلغی اندک بفروشند.) در حال حاضر، چین نیمی از تالابهایش را از دست داده است. توسعه سرمایهداری یک بلای زیستمحیطی است. بر مبنای تخمینها، سالانه نزدیک به ۴۰۰۰۰۰ (چهار صد هزار) نفر از اهالی چین بر اثر آلودگی هوا، آلودگی آب و سایر تخریبهای زیستمحیطی دچار بیماری و مرگ زودرس میشوند. (۱۰)

توسعه اقتصادی چین یک بلای انسانی است

در شهرهای چین، غیر معمول نیست که کارگران بخش صادرات ۸۰ ساعت در هفته تحت شرایط وحشتناک بهداشتی و ایمنی و با دستمزد پایین کار کنند. در غرب، ما در مورد رنگهای آغشته به سرب در اسباب بازیهای تولید شده در چین چیزهایی میشنویم. اما در مورد استنشاق دودهای سمی، جراحات، و قطع دست و پای کارگران در همان کارخانههای تولید اسباب بازی چیزی به گوشمان نمیرسد. بر مبنای یک بررسی که توسط حکومت چین انجام گرفته، ۷۲ درصد از حدود ۱۰۰ میلیون کارگر مهاجر کشور با معضل دستمزدهای معوقه دست به گریبانند و این یک منبع مهم سرمایه است که توسط  بنگاههای خصوصی و خارجی انباشت شده است. (۱۲)

نکته مهم اینست که رونق اقتصادی چین در فاصله ۲۰۰۲ ـ ۱۹۹۰ به کاهش اشتغال مزدبگیران رسمی در بخش شهری انجامید (یعنی کاهش مشاغل عادی که از حمایت ها و استانداردهای معینی برخوردارند)؛ زیرا بخش دولتی به دنبال درجه بالاتری از کارآیی و سودآوری بود. قسمت اعظم ایجاد مشاغل جدید در بخش خصوصی صورت گرفته است؛ به ویژه در آنچه بخش غیر رسمی نامیده میشود: یعنی مشاغل فاقد امنیت و بی حساب و کتاب، مشاغل از امروز به فردا در گروه های ساختمان سازی در پروژه های عظیم چین (آسمانخراش های شهری، زیرساخت بازیها ی المپیک ۲۰۰۸، سد سازی در نواحی رودخانه ای)، بساط های خیابانی و فعالیت های غیر قانونی.(۱۳)

رشد سریع و گسترده صنعت سکس در چین، جلوهای از این روندهاست. بر مبنای تخمین برخی از گروههای زنان، در حال حاضر حدود ۲۰ میلیون کارگر جنسی در چین وجود دارند که اغلب برای کار در محلات تن فروشان از مناطق روستایی به مراکز در حال گسترش صنعتی و تجاری می آیند. (۱۴)

زنان روستایی که با شوهران و پسرانشان به شهرها مهاجرت میکنند با موانع جدیدی روبرو میشوند. فرصتهای زندگی آنان محدود است. یکی از غم انگیزترین تحولات در مناطق روستایی چین که خیلی کم در موردش گزارش منتشر میشود، خودکشی زنان جوان در شماری بیسابقه است. چه فاصلهی عظیمی است میان این شرایط با چین مائوئیستی که در آن مبارزه علیه ستم بر زنان از کانونهای تحول انقلابی مداوم جامعه محسوب میشد. (۱۵)

۲)  چین یک قدرت اقتصادی در حال صعود با اهداف استراتژیک است

توسعه سریع سرمایهداری در چین، یک شبکهی تولید سرمایهداری در شرق آسیا بافته است که مرکزش چین است. در این شبکهی تولیدی، امپریالیسم ژاپن نقش سازمانده مهمی را بازی میکند . شرق آسیا، پویاترین منطقهی تولید صنعتی دنیاست. حاکمان چین در حال ایجاد حلقههای اقتصادی ـ سیاسی بیشتری در سراسر شرق آسیا هستند. به علاوه چین در حال تقویت قابلیتهای خود برای نمایش قدرت نظامی در منطقه است و راه خود را به سوی دیگر مناطق دنیا باز میکند.

الف . اهرم مالی رشد یابنده

چین به بازیگری عمده در بازارهای ارزی و مالی دنیا تبدیل شده است. چین ۱.۸ تریلیون دلار (۱.۸ هزار میلیارد دلار) را به عنوان ذخایر ارز خارجی خود در اختیار دارد. این انبوهی از ثروت است که بهمثابه وسیله پرداختهای بینالمللی نیز مورد استفاده قرار میگیرد. ذخایر ارز خارجی از درآمدهای صادراتی و نیز سایر درآمدهای سرمایهگذاری حاصل میشود. چین یک ماشین صادراتی فوق العاده است. از بین همه کشورها، ایالات متحده بیشترین کالاهای وارداتی خود را از چین میگیرد. در حال حاضر، چین در زمینه ذخایر ارز خارجی از ژاپن پیشی جسته است. بخش اعظم این ذخایر (تا حالا) به صورت دلار است: سرمایهگذاری شده در اوراق بهادار خزانه داری آمریکا، آژانس قرضههای حکومتی آمریکا، و سایر ابزار مالی.

داراییهای دلاری چین اهرم مالی قابل توجهی در اقتصاد جهانی امپریالیستی است. آمریکا با کسری بودجهی حکومتی عظیمی روبروست. …

 و برای تامین و ادارهی قروض خود به شکل بسیار حادی وابسته به کشورهایی نظیر چین است.

در دوره ۸ ـ ۲۰۰۷ که بنگاههای مالی و دلالی «وال استریت» (نظیر مورگان استنلی) تضعیف شده بودند، چشم ها به «صندوق ثروت ملی» چین (یعنی ذخایر گسترده مالی که توسط حکومت چین اداره میشود) دوخته شد تا سرمایهی مورد نیاز عاجل را تامین کند.

چین وارد کنندهی بزرگ سوخت و مواد معدنی است. از سال ۱۹۹۵ تاکنون عاملِ افزایش ۴۰ درصدی تقاضای این محصولات در بازار جهانی بوده است. از آنجا که توسعهی بسیار سریعِ چین با جهتگیری جهانی، بر خلاف کشوری مانند ژاپن، دارای شالودهی توسعه یافتهی فنآورانه نیست برای تولید حجمی یکسان از محصولات، ۷ برابر ژاپن (و ۳ برابر هند) انرژی مصرف میکند . (۱۶)

چین برای تغذیه ماشین صنعتی خود به دنبال دسترسی مطمئن به مواد خام است. در حال حاضر، چین در بخش صنایع استخراجی در آمریکایلاتین و آفریقا سرمایهگذاری میکند و بنگاههایی را میخرد. سرمایهگذاری خارجی مستقیم چین از ۱.۸ میلیارد دلار در سال ۲۰۰۳ به ۱۶.۱ میلیارد دلار در سال ۲۰۰۶ افزایش یافت. حدود نیمی از این سرمایهگذاری در بخش صنایع مربوط به ذخایر طبیعی است. (۱۷)

هجوم رقابتجویانهی شتابانی برای کنترل محصولات نفتی و معدنی آفریقا آغاز شده است. شرکتهای نفتی ایالات متحده سرمایهگذاریهای خود در کشورهایی مانند آنگولا، نیجریه و گینه استوایی را شتاب بخشیدهاند.  ….

از میانهی دههی ۱۹۹۰، چین فعالیتهایش را در آفریقا شتاب بخشیده است. در حال حاضر، سومین شریک بزرگ تجاری آفریقا است. شرکت نفت چین که تحت مالکیت دولت قرار دارد، سهم کنترل کننده از شرکت نفت اصلی سودان را در اختیار دارد. همین شرکت نفت چین در صنعت نفت الجزایر سرمایهگذاری کرده است؛ و هجوم سرمایهگذاریهایش در بخشهای نفتی آنگولا و نیجریه آغاز شده است. آفریقا در حال حاضر، حدود ۳۰ درصد از نیازهای وارداتی چین در زمینه نفت را تامین میکند. بنگاههای معدنکاوی چین که تحتالحمایه دولت این کشور هستند، در جستجوی کبالت، اورانیوم، مس و سایر مواد معدنی صنعتی در جمهوری دمکراتیک کنگو و زیمبابوه و زامبیا سرمایهگذاری کرده، همکاریهای مالی خود با این کشورها را افزایش داده، حلقههای ارتباطی نزدیکتری ایجاد کرده اند. (۱۸)

همه این سرمایهگذاریها و مانورهای چین نسبت به آنچه ایالات متحده و اروپا در آفریقا انجام میدهند، ذرهای بیش نیست. اما یک رقابت شدت یابنده در آفریقا وجود دارد. هجومی رقابتجویانه جریان دارد که بیش از پیش چین را درگیر خود میکند.

…..

امپریالیسم آمریکا بیش از پیش چین را بهمثابه   یک رقیب استراتژیک هدف قرار داده است. از سال ۲۰۰۶، وزارت دفاع آمریکا در بررسی سالانه خود، رقابت با چین بر سر منابع را همپای درگیری بر سر تایوان قرار داده که میتواند جرقه بالقوهی جنگ میان آمریکا و چین باشد. (۱۹)

چرائی جنگ تبلیغاتی آمریکا علیه چین را فقط در چارچوب سربلند کردن چین در اقتصاد جهانی و رقابت با این کشور می توانیم بفهمیم. …

ب. جاه طلبیهای جغرافیایی ـ سیاسی و ارتباط روسیه و چین

رشد اقتصادی چین که با شتاب زیاد، کمبود ذخایر، و هرج و مرج مشخص میشود و تحت سلطهی سرمایه امپریالیستی به پیش می رود، به لحاظ عینی این کشور را به سمتی می راند که بهمثابه قدرتی جهانی با جاه طلبیهای جغرافیایی ـ سیاسی ظاهر شود.

بر مبنای ارزیابی «موسسه تحقیقاتی صلح بینالمللی استکهلم»، هزینههای نظامی چین طی دهه اخیر ۳ برابر شده است. در سال ۲۰۰۶، چین در این زمینه از ژاپن که بزرگترین هزینه کننده نظامی در منطقه شرق آسیا محسوب میشد، جلو زد. اینک بودجه نظامی چین در رده سوم دنیا قرار دارد. (۲۰)  …

مخارج نظامی چین با مخارج نظامی امپریالیسم آمریکا اصلا قابل مقایسه نیست؛ اما قدرت نظامی چین یک عامل رشد یابنده در مناسبات بینالمللی به ویژه در شرق آسیا است.

دو تن از مشاوران سیاسی حکومت ایالات متحده که دغدغهی پیشبرد منافع امپریالیسم آمریکا را دارند، در توصیف خود از تغییراتی که در وضعیت جغرافیایی ـ سیاسی این منطقهی مهم در شرف وقوع است و چالشی در مقابل آمریکاست، تصویری ارائه میدهند که دارای حقایقی است:  بعد از گذشت ۶۰ سال از سلطهی آمریکا، اینک تناسب قوا در منطقه شمال شرق آسیا در حال تغییر است. ایالات متحده به طور نسبی پا در سراشیب نهاده؛ چین در حال اوج گرفتن است؛ ژاپن و کره جنوبی دستخوش بی ثباتی شدهاند. واشنگتن برای حفظ قدرت آمریکا در این منطقه باید روندهایی که این گذار را شکل میدهند شناسایی کرده، ابزار و روشهای حاکمیت جدیدی را به کار گیرد که پایهی قدرت آمریکا را گستردهتر کند. (۲۱)

یکی از جوانب اوضاع جاری، تطابق فزاینده منافع چین و روسیه در عرصههای کلیدی، و افزایش تصاعدی پیوندها و همکاریها ی این دو کشور است. در سال ۲۰۰۶، چین به شریک اقتصادی شماره یک روسیه تبدیل شد. به علاوه، چین تامین کننده ی مالی پروژه های مهم خط لوله ی روسیه بوده، که در بخش آتی این نوشته مورد بحث و بررسی قرار خواهد گرفت.

هم چین و هم روسیه، تسلیحات کشورهای تولید کننده نفت و گاز در جهان سوم را تامین میکنند. هر دو این کشورها در حال افزایش تواناییهای نظامی خود در مناطق کلیدی تولید کننده انرژی هستند. و هر دو در سال ۲۰۰۱ همراه شدند و «سازمان همکاری شانگهای» متشکل از کشورهای شرق آسیا را تاسیس کردند.

این سازمان، یک تحول مهم در روابط بینالمللی است. رشد اقتصادی و عروج  چین در اقتصاد جهانی به شکل فزایندهای  در عرصه های جغرافیایی ـ سیاسی و نظامی جلوه گر میشود. «سازمان همکاری شانگهای» یک ائتلاف منطقهای در زمینه های انرژی و امنیت در شرق آسیا است. دولتهای چین، روسیه، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان و ازبکستان اعضای اصلی آن هستند.

این سازمان، قدرت اقتصادی چین و تواناییهای نظامی و ذخایر انرژی روسیه را بههم میآمیزد. در تابستان ۲۰۰۷، این سازمان نخستین تمرینات نظامی خود را برگزار کرد. به علاوه، در جریان این تمرینات برای نخستین بار افراد نیروی هوایی چین در خارج از خاک این کشور مستقر شدند. (۲۲)

هدف «سازمان همکاری شانگهای» کاهش نفوذ آمریکا در آسیای میانه و ایستادگی در برابر آن است. این سازمان میخواهد نقاط قوت معین روسیه و چین را متمرکز کند؛ نقاط ضعف معین آنها  را رفع کند و بقیه کشورها را حول این دو جمع کند. این یک ابزار نوپا اما مهم برای رقابت در یکی از مناطق بی ثبات و سرشار از ذخایر انرژی دنیاست.

ج. برخی پرسش های جدید

اوج گیری سریع چین در اقتصاد جهانی، برخی پرسشهای جدید را مطرح میکند .

آیا چین میتواند از اتکاء به بازار صادراتی آمریکا «طلاق» بگیرد (این اصطلاحی است که تحلیلگران مالی و جغرافیا ـ سیاسی از آن استفاده میکنند) و از تمایل خود به تامین و ادارهی مالی کسریهای آمریکا دست بکشد؟

در کوتاه مدت، با توجه به تکانهای عظیمی که این “طلاق” میتواند به بار آورد و این واقعیت که توسعهی  وابسته و معوج چین نیازمند بازارهای عظیم صادراتی است به نظر می رسد که پاسخ این سوال یک نهی آشکار باشد. (اگر چین به سرعت خود را از دلار جدا کند و باعث شود که ارزش این ارز باد هوا شود، باید پیه از دست دادن میلیاردها دلار را به تن بمالد.) به نظر میرسد چین به سادگی نمیتواند ریل عوض کرده و با تحریک تقاضای داخلی آن را جایگزین بازارهای صادراتی غرب کند.

اما در میان مدت و درازمدت، به ویژه در ارتباط با سایر جابجائیهای اقتصادی و جغرافیایی ـ سیاسی دنیا، احتمال «طلاق» به گونهای متفاوت مطرح میشود.

…

همانگونه که در ابتدای این تحلیل اشاره شد، آمریکا کماکان جایگاه شماره یک را در اقتصاد جهانی امپریالیستی اشغال کرده است. با توجه به تنیدگی عمیق چین در اقتصاد جهانی امپریالیستی، اگر آمریکا لطمات گستردهی سراشیب اقتصاد جهانی را که در حال بازگشائی است، متحمل شود؛ این میتواند هم برای چین و هم برای اقتصاد جهان تاثیرات بازخوردی عظیم و بیثبات کنندهای به همراه داشته باشد. پاسخهای چین و ایالات متحده به بحران مالی ۲۰۰۸ و اینکه چگونه از آن بیرون بیایند، میتواند تاثیرات جغرافیایی ـ سیاسی و درازمدتی در پی داشته باشد.

چین توانسته نرخ رشد بالائی را حفظ کند. اما این یک اقتصاد سرمایهداری است و مصون از بی ثباتی و بحران نیست. ارزیابیها  نشان میدهد که ۷۵ درصد صنایع چین گرفتار اضافه تولید هستند. یعنی میزان سرمایهگذاری نسبت به بازارهای موجود، زیاده از حد است. (۲۳) تورم در چین در حال اوجگیری است. شکافهای اجتماعی عمیقتر میشود: طی سالهای اخیر اعتصابات، اعتراضات و درگیریها در مناطق روستایی علیه فساد و رشوه خواری، غصب اراضی و لطمات زیست محیطی، بالا گرفته است.

پویشهای عروجِ چین پیچیده است. اما یک تضاد است که شکلدهندهی کل وضعیت است: تضاد میان وابستگی وتوان رشد یابندهی اقتصادی.چین وابسته به سرمایه خارجی و بازارهای خارجی است. اما چین بهمثابه  قدرت اقتصادی جهانی، مرکز تولید صنعتی دنیا قد علم کرده است. این کشور دست به انباشت ذخایر گسترده ارز خارجی زده، نفوذ مالی قابل توجه و فزایندهای بر دلار به دست آورده است. چین به شکل تهاجمیتری در پی بازارهای جهان سوم و صدور سرمایه به ورای مرزهای خویش است.

دوباره به عقب برگردیم. چه چیزی جهتگیری درازمدت، استراتژیک و رقابتجویانهی طبقهی حاکمه چین را رقم می زند؟ متنوع کردن و تقویت پایه ی صنعتی را که ریشه ی داخلی دارد؛ گسترش دامنه نفوذ اقتصادی و مالی بین المللی؛ تقویت تواناییها ی نظامی اما به گونه ای که محرک درگیریها ی مستقیم با امپریالیسم آمریکا نشود.

آیا چین میتواند به یک صورت بندی سرمایه ی امپریالیستی تکامل یابد؟ این پرسشی است که نمی توان آن را نادیده گرفت. هر چند که این یک مقصد هموار و از پیش تعیین شده نیست. اما این یک احتمال واقعی است که چین در مرحله ی گذار تبدیل شدن به یک قدرت امپریالیستی باشد. این تحول کیفی به چه شکل خواهد بود و ممکنست از چه مسیرهای عبور کند؟ این فرایند، مجموعه ای از عوامل تاریخی را در بر میگیرد که نتیجه ی عمل و تاثیر متقابل حرکت و توسعه سرمایهداری چین، مبارزه طبقاتی در آن کشور، چرخش ها و جابجاییها  و زمین  لرزه های بزرگتر در امور اقتصادی دنیا، و تحولات بزرگ و غیر منتظره در سیاستهای جهانی (منجمله جنگها و درگیریها ) و نیز مبارزات انقلابی خواهد بود.

——————-

فرهنگ لغات فنی :

٭ انباشت سرمایه: انباشت سرمایه فرآیند تولید ارزش اضافه (منبع سود) از طریق استثمار کارمزدی و سرمایهگذاری مجدد آن بر پایهای بسط یابنده است. این فرآیند بر بستر رقابت میان سرمایههای رقیب پیش میرود و متضمن ارزان سازی مداوم هزینهها و استفاده فزاینده از فنآوری پیشرفته است. همانطور که مارکس میگوید، این فرآیند هیچ نیست مگر فرآیند انباشت ثروت در یک قطب و انباشت فقر در قطبی دیگر.

٭٭ صدور سرمایه: حرکت رو به بیرون سرمایه از یک کشور به کشوری دیگر برای سرمایهگذاری.صدور سرمایه شامل سرمایهگذاری مستقیم خارجی در بنگاههای موجود در کشور میزبان یا اعطای وام بانکی، یا سرمایهگذاری در سهام و اوراق بهادار و غیره است. 

٭٭٭ امپریالیسم: مرحله تکامل سرمایهداری بهمثابه   یک نظام جهانی استثمار. این مرحله در اواخر  ۱۸۰۰ به ظهور رسید. ما در عصر امپریالیسم زندگی می کنیم. امپریالیسم دارای ۵ مشخصه کلیدی است:

 ۱- سلطهی  انحصارات (بزرگ، با درجه ی بالائی از تمرکز و واحدهای مالکیت و کنترل بسیار قدرتمند) بر سازمان تولید و توزیع؛

۲- ادغام سرمایه بانکی و صنعتی و تبدیل آن به بلوک های مالی عظیم؛

۳- صدور سرمایه دارای اهمیتی مرکزی برای سودآوری کلی است؛

۴- تقسیم اقتصادی جهان به مناطق نفوذ توسط کورپوراسیون ها، کارتل ها و قدرتهای بزرگ؛ ۵- تقسیم کامل جهان توسط قدرتهای امپریالیستی به مستعمرات، نومستعمرات و مناطق نفوذ؛ به طوریکه مبارزه ی میان قدرتهای امپریالیستی بزرگ شامل تقسیم مجدد جهان است. 

٭٭٭٭ بورژوازی: طبقهی  حاکمهی  جامعه سرمایهداری.این طبقهی  استثمارگر نیروهای تولیدی اجتماعی را که مقیاسی بزرگ داشته و بسیار پیشرفته اند، به طور خصوصی کنترل میکند (بر آنها  مالکیت خصوصی دارد). این نیروهای تولیدی بزرگ و پیشرفته، فقط با تلاش های جمعی طبقهای به نام پرولتاریا؛ طبقهای که از مالکیت بر ابزار تولید محروم است و باید برای بقا نیروی کار خود را بفروشد؛ قابل به کار بردن میباشند. بورژوازی تجسم قانون اجباری سرمایهداری است: بسط بیاب یا بمیر. این طبقه رابطه ای آشتی ناپذیر با پرولتاریا دارد و از طریق کنترل دولت و ارگان های سرکوب و قدرت حاکمیت خود را بر جامعه تحمیل میکند.